De niet zo sexuele LAT-relatie tussen Sinterklaas en de Heilige Catharina

Sinterklaas in het zuiden van het katholieke Frankrijk? Quoi? Wat is dat? Maar de heilige Saint Nicolas (270-342)? Ja, natuurlijk, die kennen ze allemaal. Wat wil je ook, één van de belangrijkste aanbedenen in dat uitgebreide heiligenleger van de Roomse kerk. Met ook nog heel wat Franse kerken die zijn naam dragen.

portret van Sint Nicolaas uit 1472

De heilige Catharina van Alexandrië, geschilderd door Rafaël in 1508

Dus leek ’t me wel leuk om voor mijn galerist in Nice, Jean-Paul Aureglia van Galerie Quadrige, als verrassing Saint Nicolas mee te nemen als Sinterklaascadeautje. Maar dan wel in gezelschap van de Heilige Catharina (†307) als zijn vriendinnetje. Want er moet natuurlijk nog wel het nodige gedaan worden aan het evenwicht tussen man en vrouw in de katholieke kerk.

Toosiaans cryptisch allemaal? Vast wel. Maar de verklaring is simpel. Alweer wat jaartjes geleden maakte ik van beide heiligen al eens steendrukken voor een nieuwe uitgave van La Légende dorée, De Gouden Legende. Een beroemd 13e eeuws boek van monnik Jacques de Voragine waarin hij allerlei heiligenlevens beschreef. Jean-Paul ging dat uitgeven als een livre d’art. Een kunstboek in zeer beperkte oplage, geïllustreerd met speciaal voor die uitgave gemaakte kunstdrukken. Met van mij, omdat Jean-Paul dat vroeg, steendrukken bij de levensbeschrijvingen van Sint Nicolaas en Sint Catharina. Waarom juist die twee? Nou, Nicolaas natuurlijk vanwege onze Sinterklaastraditie en Catharina omdat dit mijn officiële voornaam is. Hè? Catharina en Toos? Ja hoor. Gewoon via wat naamstappen in mijn eerste levensjaren. Van Catharina naar Cato naar To naar Toos.

Twee jaar geleden kwam Jean-Paul opnieuw met die vraag. Vanwege het grote succes van die Légende dorée uitgave had hij besloten er nog een in groter formaat te gaan drukken. Nu 170 exemplaren van 33 bij 27 cm. Met daarin even grote kunstdrukken in dezelfde oplage. Oké, ik doe mee, zo zei ik. Maar voorlopig nog even niet. Dat gebeurde pas afgelopen juli, zonder dat Jean-Paul ’t wist.

plezierig aan het werk met Hans Van Dijck in zijn steendrukatelier in Antwerpen

Ik moest namelijk eerst een nieuwe steendrukker vinden omdat mijn trouwe Rudolf Broulim met pensioen was gegaan. Voor hem in de plaats is nu Hans Van Dijck ten tonele verschenen. Leraar aan de academie in Brussel, zelfs nog assistent van Rudolf geweest en nu ook met een eigen steendrukatelier in Antwerpen.

Ik schreef hier al over hem omdat we als wederzijdse snuffelstage eerst samen een proefsteendruk gingen maken. ‘City life’. Ook hier al ter sprake gekomen. Deze video op YouTube getuigt ervan.

De samenwerking beviel zo goed dat we in het verlengde van ‘City life’ gelijk maar zijn doorgegaan met Saint Nicolas en Sainte Catherine. Naast elkaar op een wat grotere steen. Of ze dat schuren tegen elkaar als heiligen nou wel of niet prettig vonden, ’t zou me een zorg zijn. Voorlopig moesten ze maar een LAT-relatie met elkaar aangaan. Zie de foto’s tussendoor van het maakproces.

Van te voren had ik twee aquarellen gemaakt als voorstudie voor de steendruk. Met daarin allerlei symboliek verwerkt. Want reken maar niet dat je zomaar snel even heilig wordt.

de aquarel/voorstudie van Saint Nicolas

aan de gang met Saint Nicolas op de steen

Dat scheepje en die zeemeermin rechts bij Nicolaas? Een lang verhaal kort: hij redde zeelui het leven door een storm te onderdrukken. Dus is hij de beschermheilige van schippers. En links die blote jongedame en de om hulp roepende man? Hij was arm, had drie dochters, kon ze niet onderhouden maar Nicolaas zorgde op stiekeme wijze voor geld zodat de dochters niet tot prostitutie hoefden te vervallen. Gevolg? Beschermheilige van maagden en prostituees. Typische combinatie, nietwaar?

aquarel/voorstudie van Sainte Catharine

En het gebroken rad en zwaard bij de heilige Catharina van Alexandrië? Weer een lang verhaal kort. Catharina al jong zeer christelijk en ook nog eens zowel bloedmooi als zeer wijs. Koning verliefd, wil haar als 2e vrouw. Mooi niet van haar kant. Gevangen gezet, 40 wijze mannen op bezoek die haar én moeten bekeren én williger maken. Mooi niet. Zij bekeert juist die wijzen. Foute boel dus, zeker als ze ook nog de vrouw van de koning bekeert. Nou, dan maar radbraken, dat wicht. Onweer, bliksemschicht, rad kapot (1e symbool), Catharina nog heel. Dan maar verbranden. Vuur waait uit en juist de beulen verbranden. Help, wat nu? Onthoofden dus, met het zwaard (2e symbool)! Dat lukt. Maar zie, engelen dalen neer, heffen haar lichaaam op en brengen dat per luchtpost naar de Sinaïwoestijn. Waar zich nu al eeuwen het Catharinaklooster bevindt.

overleg over de afbeelding van Sainte Catharine op de steen

Catharinaklooster in de Sanaïwoestijn

Zie je dus oude schilderijen met daarop een vrouw met een gebroken rad en/of zwaard, je kunt er vergif op innemen, dat is de Heilige Catharina van Alexandrië.

Catharina, in 1616 geschilderd door mijn kunstheld Artemisia Gentileschi (let op het rad als symbool)

overleg over de proefdruk: moet ik eventueel nog iets bijwerken op de steen?

altijd weer beschouwen en nadenken voor een goed eindresultaat

prachtig verfijnd toch, zo’n detail bij Catharina?

ja, dat is ‘m!

en dan moet elk exemplaar nog genummerd en gesigneerd worden

Jean-Paul was maar wat blij met zijn twee Sinterklaascadeautjes. Want de LAT-relatie van Nicolaas en Catherine was intussen wel versneden geraakt.

Jean-Paul ontvangt zijn Sinterklaas verrassing

Tot volgende week.

TOOS

Krijg de pest óftewel aan welke Heilige gaan we Corona koppelen?

het MAMAC in Nice

Als ik weer eens in Nice verblijf, in mijn nu dus Werelderfgoed-atelier (lees hier maar), is een bezoek aan het moderne-kunst-museum MAMAC gewoonweg verplichte kost. Nu dus ook, wel vlak nadat voor toegang tot Franse musea de passe sanitaire verplicht was gesteld. Zodoende hadden levensgezel en ik bij voorbaat onze internationale QR-code te voorschijn getikt op de CoronaCheck-app. Maar ’t leek ons wel een interessant experiment om te testen of het medisch paspoort ook als voldoende zou worden aangemerkt. In de voorgaande weken was er namelijk voor zowel code als paspoort nergens ook maar enige belangstelling geweest.

Wij dus zwaaien met dat door verre reizen behoorlijk volgestempelde  Gele Boekje. Zoals al die miljoenen Chinezen dat in de jaren zestig deden met het Rode Boekje van Mao om hun Grote Leider onvoorwaardelijke trouw te tonen. Jammer, niet genoeg. Dat Gele Boekje leek een volstrekt nieuw belevenis voor de deurbewaker. Dus maar even die stempels getoond met daarin vetgedrukt PfizerB. Frons, frons op z’n voorhoofd, uitleg van onze kant  en diep nadenken bij hem met positief resultaat. We werden doorgezwaaid. De QR-code kon dus verborgen blijven maar het gezichtsmasker moest wel tevoorschijn worden getoverd.

Museum Het Valkhof in Nijmegen

Daardoor  kwam me ineens mijn laatste museumbezoek in Nederland weer voor de geest. Aan ‘De Pest’ in Museum Het Valkhof in Nijmegen, vlak voor vertrek naar Nice. Vanzelfsprekend een moetje in deze coronatijden. Eigenlijk zou ’t heel toepasselijk zijn geweest om de bezoekers in plaats van dat muilkapje een snavelmasker op te laten zetten. Zoals in vroeger tijden wel werd gedaan door dokters en verplegers als de beruchte Zwarte Dood weer eens rondwaarde.

Dat zou nog wat humoristische sjeu hebben gegeven aan een verder behoorlijk tegenvallende expositie. Die overigens al gepland stond voordat Covid-19 aan z’n wereldreis begon. De pest, die eeuwenlang alsmaar weer opnieuw epidemisch uitbrak, had als onderwerp veel en veel beter kunnen worden uitgediept dan nu gebeurde op die oude kasteelberg van Karel de Grote (748-814). Bij de toegangszaal begon ’t trouwens best aardig. Met onderstaande maatregelen tegen de builenpest toen er in 1664 in Nijmegen weer eens een epidemie was uitgebroken.

Best bekend, toch? Maar daarna? Toen werd ’t de ene Heilige Sebastiaan (gestorven in 288) na de andere. Want hij was blijkbaar een bekend beschermheilige tegen de pest vanwege de vele heidense pijlwonden die hij als standvastig christen had overleefd.

enkele van de te vele afbeeldingen van Sint Sebastiaan in de expositie

Josse van der Baren (1550-1614), De marteling van Sint-Sebastiaan (1597)

Laat ik nu, vanuit de kunstgeschiedenis, altijd gedacht hebben dat de Heilige Rochus (1295-1327) de bekendste was van alle aan de pest gekoppelde beschermheiligen en dat Sebastiaan ergens achteraan in die rij stond. Rochus, de Fransman die in de 14e eeuw pestlijders bezocht, ze soms genas met een kruisteken, zelf de pest kreeg maar door een engel werd genezen en die op oude schilderijen altijd wordt afgebeeld met een pestbuil op een bovenbeen. Maar gelukkig, daar was aan het eind van al die Sebastianen toch ineens nog een Rochus. Zij ’t toch in gezelschap van die man met de pijlen.

Ernst van Schayck III (1567-1631), Sint-Sebastiaan en Sint-Rochus (1600)

‘Gaat ’t dan nu echt beginnen’ dacht ik nog. Komt nu bijvoorbeeld de ‘Decamerone’, die beroemde raamvertelling van middeleeuwer Boccacio (1313-1375)? Geïnspireerd door de grote pestepidemie in Florence in 1348 en eeuwenlang inspiratiebron voor vele kunstenaars. Maar nee hoor, niks geen Decamerone. En ook geen Isaac Newton (1643-1727), de grote natuurkundige, die door een pestepidemie te ontvluchten de wiskunde op een hoger plan tilde en zijn zwaartekrachttheorie ontwikkelde. Niente, nada!

En waar bleven de gevolgen van hoe de Zwarte Dood rond 1350 over Europa raasde en mogelijk bijna de helft van de bevolking doodde. Door alle rangen en standen heen. Heel Europa op z’n gat en niks geen NOW-ondersteuning. De sociale orde totaal ontwricht.  Hongersnoden, mee omdat ook veel boeren stierven. Complottheorieën waarin de joden de schuld kregen van het verspreiden van de pest. Ja, wie anders? Vele duizenden, zoniet tienduizenden werden er vermoord. Vrijwel niets van dat alles kwam ter sprake. Trouwens, complottheorieën? Ja hoor, ook destijds al. Alleen wisten ze toen nog niks van microchips in zombievaccins.

Niet dat er verder niks interessants was te vinden. Maar ’t had echt zoveel beter gekund.

een van de expositiezalen

De Pest in de Leuvense Sint-Jacobsparochie in 1578, een schilderij met veel details over de gevolgen van de pest

een van de vaak slecht uitgelichte en voor mij te laag staande vitrines met handschriften en miniaturen

Theodoor Cornelisz. van der Schuer (1634-1710), Pestlijders in een gasthuis (1682)

slachtoffers van de pest uit de 14e eeuw

de mooie installatie L’amour fou (2018) van Carolein Smit, maar er behoorlijk met de haren bijgesleept

installatie van Baum en Leah (2019) die de bacterieën en microben in ons lichaam moet verbeelden, maar een nuttige toevoeging?

Door die onnodig vele Heilige Sebastianen en die te enkele Heilige Rochus kwam bij mij wel een vraag op. Want moet er door het Vaticaan eigenlijk niet een Corona-beschermheilige worden benoemd? Maar ja, wie oh wie? Zelf denk ik aan de wijze Catharina van Alexandrië. In de middeleeuwen ook als pestheilige aangeroepen maar bijna zeker een fictief karakter dat vermoedelijk gedeeltelijk gebaseerd is op Hypathia van Alexandrië.  Een beroemde vrouwelijke wiskundige/astronoom/filosoof die in 415 werd vermoord door christenen die de wetenschap verwierpen. En laten we nu net onze coronavaccins aan de wetenschap te danken hebben. Terwijl vandaag de dag nog steeds ‘ongelovigen’ diezelfde wetenschap in een kwaad daglicht proberen te zetten.  Interessant toch? Ik ga dus voor Catharina!Tot volgende week.

TOOS

Twee supersterren die me door de neus werden geboord

Normaal gesproken zou ik nu net terug zijn uit Londen. Maar ja, dat minuscule pluizige bolletje met die nare grijparmpjes! Dat greep, en grijpt nog steeds, wereldwijd zodanig heftig in dat mijn reis naar de Britse hoofdstad een ‘no go’ werd.  Net zoals de bezoeken daar aan tentoonstellingen over twee kunstenaarsiconen, Artemisia Gentileschi en Angelica Kauffman. Op dat alles had ik me toch zeer verheugd.  Niet alleen vanwege mijn eerste keer met de trein door de Kanaaltunnel, maar zeker ook vanwege mijn schildersheld Artemisia. Dat alles is dus een typisch gevalletje van jammer geworden.

de National Gallery in Londen waar ik dus niet heen kon

Misschien denk je nu ‘maar Toos, je moet in deze tijd toch niet naar dat met code oranje geoormerkte  Engeland willen?’ Een terechte gedachte. Echter, die reis was al geboekt begin februari toen er nog niks aan de hand leek. Zelfs ons aller RIVM bekeek dat bolletje nog slechts met een onderzoekende blik en ’t zou ook nog een hele poos duren voordat het hoofd van Jaap van Dissel niet van het televisiescherm was weg te branden. Niks aan de hand dus, toen. Behalve dan dat er in de eerste helft van juli twee prachtige exposities van twee beroemde vrouwelijke kunstenaars elkaar mooi overlapten. Die over de 17e eeuwse Artemisia Gentileschi (1593-1653) in The National Gallery stond op aflopen en die over de 18e eeuwse Angelica Kauffman (1741-1807) in de Royal Academy was net gestart. Echt reden om weer eens naar Londen af te reizen. Want daar was ik al te lang niet geweest. Sinds 2006 niet meer. Toen ik daar in de City in de Dutch Church, op een steenworp afstand van de Bank of England, mijn tentoonstelling ‘Man on his way’ had. Maar that’s another story.

de expositie ‘Artemisia’ in de National Gallery waar ik dus niet heen kon

de expositie ‘Angelica Kauffman’ waar ik dus niet heen kon

Zoals gezegd, een typisch geval van jammer. Allereerst werd mijn treinrit van Rotterdam naar Londen met de Eurostar me door de neus geboord. Geannuleerd. En ook had ik als ongewenste vreemdeling nog even in quarantaine gemoeten terwijl een flinke stoet Londenaars zich al stond te bezatten in de net weer geopende pubs. Daarbij was die tentoonstelling ‘Artemisia’ ook al uitgesteld tot een nader te bepalen en nog steeds in nevelen gehuld tijdstip ergens in de toekomst en was die over Angelica Kauffman zelfs helemaal van de kalender verdwenen. Net zoals dus nu mijn Londense avonturen waarover ik hier graag had verhaald. Maar verhalen over mijn icoon Artemisia wil ik jullie toch niet onthouden.

zelfportret van Artemisia

Juist omdat ze de laatste jaren sterk in het brandpunt van de belangstelling is komen te staan. Onder andere, en dat klinkt misschien wat cynisch maar is niet zo bedoeld, door MeToo.  Want Artemisia is een wel heel duidelijk verkrachtings en MeToo-voorbeeld uit de 17e eeuw. Daarover later meer. Nog andere aanleidingen voor die belangstelling?

Voor het eerst in 27 jaar kocht de beroemde National Gallery voor de eigen collectie weer een schilderij van een vrouw aan. Daarmee werd Artemisia’s ‘Zelfportret als de Heilige Catharina van Alexandrië’ het welgeteld 21e kunstwerk van een vrouw in een collectie van zo’n 2000 stuks. Over een vrouwnodige inhaalslag gesproken! Maar oké, ze betaalden dan wel zo’n 4 miljoen euro!

dat ‘Zelfportret als de Heilige Catharina van Alexandrië’

Daarnaast werd er vorig jaar door de experts een schilderij van haar ontdekt, en gelijk maar geveild voor zo’n 5 miljoen euro, dat al heel lang aan een ander was toegeschreven. Een man natuurlijk, Giovanni Francesco Guerreri.

presentatie van het nieuw ontdekte schilderij ‘David met het hoofd van Goliath’

Die Guerreri was één van de leerlingen in het atelier van Artemisia’s vader. De appel viel zogezegd niet ver van de boom. Want vader Orazio Gentileschi (1563-1639) was een bekend schilder in zijn tijd en werd een navolger van de stijl van Caravaggio. De stijl dus waarmee Artemisia opgroeide. Daarom was ´t ook zo interessant dat ik vorig jaar augustus in Fabriano rondliep op een expositie van Orazio. In Fabriano? Ja, inderdaad, die stad waarbij heel veel kunstenaars gelijk aan papier moeten denken. Omdat het aquarel en steendrukpapier uit Fabriano al eeuwen wereldberoemd is. En het middeleeuwse Gubbio, waar ik vorig jaar zomer exposeerde en keramiek beschilderde, ligt niet ver van dat ook middeleeuwse Fabriano. Dus toen ik las over die expositie met Orazio Gentileschi werd ’t helemaal een moetje om er heen te gaan. Hier wat foto’s daarvan.

de expositie in 2019 in Fabriano met Orazio Gentileschi als centrale figuur

driemaal de Heilige Maria Magdalena, links en rechts van de leerling Guerreri, in het midden van Orazio

Orazio Gentileschi, ‘Maria, Jezus en Jozef tijdens een rustpauze op de vlucht naar Egypte’

En dat MeToo bij Artemisia? En haar kunst? En haar ingewikkelde leven? Oh ja, en Angelica Kauffman? Ik zal maar zeggen, tot volgende week.

TOOS

Vier vrijheden en nog veel meer

 Ken je dat? Zo’n plotselinge gedachte van “stom, stom, stom dat ik daar niet aan heb gedacht!”. Een soort negatief Eureka-moment. Ik had dat in ieder geval een paar dagen geleden toen ik vegend op m’n iPad scherm een bericht over de Four Freedoms Awards voorbij zag vliegen. Met als gevolg ook een aaneenschakeling van associaties. Die Four Freedoms dus, van de Amerikaanse oud-president Franklin Roosevelt, gekoppeld aan Middelburg, de Heilige Catharina van Alexandrië, Malala Yousafzai en Angela Merkel. Een nogal merkwaardige combinatie? Nee hoor, lees maar.

Die prestigieuze Four Freedoms Awards worden eens in de twee jaar in Middelburg uitgereikt. Dit jaar op 16 mei. Vandaar ook dat bericht op mijn iPad. Dan krijgt een vijftal internationale laureaten weer de medaille omgehangen vanwege hun verdiensten voor de Vrijheid van Meningsuiting en van Godsdienst, en de Vrijwaring van Gebrek en van Vrees. Dat is altijd een heel spektakel, ook door de traditionele aanwezigheid van leden van ons koningshuis. Reken maar dat je het cordon politie rond het Abdijplein niet zomaar doorbreekt.

Twee jaar geleden was ik daar zelf ook bij betrokken. Door een heel speciaal boek in een oplage van slechts dertig dat ik maakte voor de laureaten van toen. Waarbij onder anderen Angela Merkel.

Angela Merkel met haar Four Freedoms Award medaille in 2016

Zo bezit zij nu één van die exemplaren. Net zoals trouwens onze eigenste Willem Alexander. Want die was toevallig toch in de buurt en mocht vanzelfsprekend door de organisatie niet worden overgeslagen. Al kreeg ie dan zelf geen award.

Juist vanwege dat boekje ‘Quotes by laureates of the Four Freedoms Awards 1982-2016, chosen and illustrated by Toos van Holstein‘ had ik nu dat negatieve Eureka-moment. Want stom, stom, stom! Schreef ik vorige week over zowel “Middelburg Boekenstad” op komende zondag 6 mei als over mijn eigen aandeel daarbij met m’n livres d’art (lees maar terug) en vergeet ik zomaar helemaal die Four Freedoms uitgave.

Voor dat unieke boek heb ik een aantal uitspraken geselecteerd van vorige laureaten en bij elke uitspraak telkens een originele tekening gemaakt. Dus reken maar uit, een oplage van dertig met daarin tien quotes. Effe doorwerken zogezegd. Zo heb ik illustraties gemaakt bij uitingen van o.a. politieke beroemdheden als Nelson Mandela, Vaclav Havel en van wetenschapper Jan Tinbergen.

uitspraak van Havel met bijbehorende tekening van Toos van Holstein

 

idem van Jan Tinbergen

Malala Yusafzai

En zeker niet te vergeten, van Malala Yusafzai (1997). Een dus nog heel jonge Pakistaanse kinderrechtenactiviste die in 2012 door een Talibanterrorist in hoofd en hals werd geschoten omdat ze ijverde voor onderwijs voor meisjes. Logisch toch! Stel je voor, onderwijs voor meisjes! Wat moet er dan in godsnaam van de wereld terecht komen.

Vandaar die associatie met Catharina van Alexandrië, de roomse heilige waarover ik vorige week al schreef. Volgens de legende ook een wijze, belezen en overtuigende vrouw die ijverde voor haar geloof maar daarom uiteindelijk door mannen werd onthoofd. Een gevaarlijke vrouw, weg ermee. Dat was dus rond 300 n.C.

Caravaggio, Catharina van Alexandrië, 1598

We zijn nu 17 eeuwen verder. Tel uit je winst in sommige gebieden op deze aarde. Malala overleefde de aanslag, ontving in 2014 op 17-jarige leeftijd zowel een Four Freedoms Award als de Nobelprijs voor de Vrede en ijvert over de hele wereld voor onderwijs voor meisjes. Door zo iemand laat ik mij graag inspireren tot tekeningen bij haar uitspraak ‘for me peace is not only the absence of war, but also the absence of fear‘.

uitspraak van Malala Yusafzai + tekening van Toos van Holstein

Ik heb zelf ook nog een paar van die dertig exemplaren van de Four Freedoms quotes met originele tekeningen gehouden. Voor de liefhebber zijn die op 6 mei in mijn atelier te koop naast al mijn andere livres d’art.

Trouwens, was die koppeling tussen Middelburg, de Heilige Catharina, Malala Yousafzai en Angela Merkel nou een vreemde? Nee toch? Tot volgende week.

TOOS

Dante en Homerus te gast bij TOOS als Middelburg op 6 mei Boekenstad is

affiche van dit jaar

Eens per jaar op de eerste zondag in mei is Middelburg een echte Boekenstad. Vanuit verre streken, zelfs uit Vlaanderen, komen zo’n 130 handelaren in allerlei soorten en maten naar de Markt. Daar waar zich ook al heel lang één van de mooiste en grootste boekhandels van Nederland bevindt. De Drukkerij. Nog nooit bezocht? Dan mis je wat. ’t Is maar dat je ’t weet! Maar dat terzijde.

Zelf voeg ik ook het nodige toe. Maar dan wel in mijn atelier aan de Korendijk. Met als gasten onder anderen de Griek Homerus, de Italiaan Dante Alighieri, de goden uit de IJslandse Edda en heiligen als Sint Nicolaas en Catharina van Alexandrië? Best een interessant gezelschap, nietwaar?

embleem van de kunstroute

Die boekenmarkt is een spin-off van onze maandelijkse Kunst en Cultuurroute in Middelburg. Ooit een thema, dat uiteindelijk zoveel succes had dat de organisatie ervan na een aantal jaren op eigen benen kon staan. Maar die boeken zitten natuurlijk nog wel steeds in de genen van de kunstroute. Vandaar dat een aantal ateliers en galerieën zich zondag 6 mei ook werpt op het boek. Maar vanzelfsprekend wel kunstzinnig. Kijk maar op de website https://www.kunstroutemiddelburg.nl/.

Daar zul je dus ook mijn atelier aantreffen. Want naast schilderijen heb ik ook wel een en ander in huis op boeken in combinatie met kunst. Van de oude Grieken via de middeleeuwen tot aan vandaag de dag. En dat allemaal dankzij mijn Galerie Quadrige in Nice. Eigenaar Jean-Paul Aureglia blies er nieuw leven in uitgeverij La Diane Française die ooit al samenwerkte met nu dooie maar nog steeds beroemde kunstenaars als Salvador Dali, Leonor Fini en André Masson.

Hij stelde zich als levensdoel om naast nieuwe teksten ook eeuwenoude literaire pijlers onder onze hedendaagse Westerse beschaving uit te geven.  In de vorm van het livre d’art. Een in la douce France veel meer dan in Nederland voorkomend soort kunstboek. Uitgaven in zeer beperkte oplage, geïllustreerd met multiples. Originele kunstwerken zoals etsen, houtsneden, gravures, steendrukken en zeefdrukken. Allemaal losliggend en daardoor met het handje uitneembaar.

mijn ‘verzamelde werken’ in de boekenvitrine in mijn atelier

Bij dat levensdoel van Jean-Paul ben ik als kunstenaar nu al een flink aantal jaren betrokken. En daardoor kan ik dus mooi meespelen met Middelburg Boekenstad. Met zeefdrukken bij hoofdstukken uit de 14de eeuwse Divina Commedia van Dante. Met steendrukken bij de duizenden jaren oude verzen in de Ilias en Odyssee van bard Homerus. Met steendrukken bij de ook al heel oude Scandinavische sagen en legenden uit de Edda. Ooit in de 12de eeuw opgetekend in IJsland. En met steendrukken bij een paar heiligenlevens uit de Legenda Aurea.

zeefdruk bij de Divina Commedia

een steendruk bij de Edda

De Legenda Aurea? Ja! Een boek dat in Nederland niet zo bekend is, maar in de middeleeuwen het meest gelezen boek was na de Bijbel. Met uitgebreide levensbeschrijvingen van het gigantische aantal heiligen dat de Roomse Kerk in de loop der eeuwen had verzameld. Zoals onze eigenste Sint Nicolaas. Toen nog zonder zijn Piet. Verwacht in mijn afbeeldingen dus geen zwarte of in wat voor kleur dan ook geveegde of gestreepte helpers van hem.

Ook Santa Catharina, die zorgde voor mijn eerste voornaam, heb ik kunstzinnig onder handen genomen. Maar dan wel die van Alexandrië. Want het Toscaanse Siena heeft ook een 14de eeuwse heilige van die naam. Eveneens heel sterk vereerd, maar mij een te kwezelachtig typje. Nee, dan mijn naamgenoot Catharina van Alexandrië van rond het jaar 300!

een steendruk bij de levensbeschrijving van Sainte Catharina d’ Alexandria

Een zeer wijze, onafhankelijke, standvastige en gelovige vrouw die met haar heldere verstand zelfs mannen wist te overtuigen. Ga er maar aan staan! Maar ja, ze moest ’t wel met de marteldood bekopen. Volgens de legende dan natuurlijk. Kijk, dat zijn vrouwen die me inspiratie opleveren.

Benieuwd? Kom dan 6 mei naar de Korendijk 56. Daar krijg je niet alleen uitleg over die prachtige steendrukkunst maar kun je ook de bijbehorende livres d’art bekijken. Allemaal nog ouderwets met losse loden lettertjes met de hand gezet door Jean-Paul en pagina voor pagina op de handpers gedraaid. Wel in de Franse taal. Maar zoals gezegd, alle apart genummerde en gesigneerde bijbehorende multiples liggen er los in. En is kunst niet een soort universele taal? Tot volgende week.

bezig in het atelier van meestersteendrukker Rudolf Broulim bij Antwerpen

TOOS

Niet te versmaden, de Kunst en Cultuurroute en ’t 800-jarige Middelburg

 800 Jaar geleden kreeg Middelburg stadsrechten. Best reden tot een feestje! En aan die 800 jaar stadsgeschiedenis doet de Middelburgse Kunst en Cultuurroute toch maar mooi al voor bijna het 1/40ste deel mee. Wij, d.w.z. bestuur, vrijwilligers, deelnemende kunstenaars en galerieën worden dit jaar namelijk 18. Wettelijk volwassen zogezegd. Ook de moeite waard toch?  Dus Toos, zo zei laatst iemand tegen me, moet jij als Middelburgse Brabander niet eens iets in je blog vermelden over die 18 en 800 jaar en al die 1ste zondagen van de maand? Ja, eigenlijk wel. Bij deze dus.

Daar zijn trouwens best nog een paar redenen meer voor op te noemen. De eerste? Komende zondag 2 april is er een muzikaal extraatje bij de Kunst en Cultuurroute. Het jaarlijks terugkerende thema “Van Klassiek tot Populair”.

Normaal is er dan op allerlei routelocaties allerhande muziek te beluisteren van opkomende en al gevestigde muzikanten. Ook bij mij. Door organisatorische wisselingen kon het thema dit jaar echter niet zo uit de muzikale verf komen als gewoonlijk het geval is. Vandaar een kleiner aanbod aan optredens. Met wel weer een in mijn atelier. De hele middag door.  Van een duo dat twee jaar geleden ook al optrad en graag terug wilde komen. “Die akoestiek is zo lekker en ’t was zo gezellig” volgens zangeres Anoushka Koppelaar en gitarist Huibert-Jan Vader.

Anoushka Koppelaar en Huibert-Jan Vader in 2015 in mijn atelier

Dat hadden diverse muziekgroepen voor hen ook al geconstateerd. Ik heb er heel wat gehad in de loop der jaren(zie foto’s). Zoals de frêle zangeres met harp en speeldoosje als instrumenten, de jazzy groep, de nu landelijk bekende klezmerband, het klassiek ensemble met die expressieve saxofoniste .

En niet te vergeten een band met een gigantische hoeveelheid geluidsapparatuur waarvan ze uiteindelijk maar een derde konden installeren omdat ze anders zelf buiten moesten blijven staan. Mijn atelier is best groot maar ’t is natuurlijk geen Ziggo Dome. Hoe dan ook, ’t spetterde die middag wel, luid hoorbaar tot ver op de Korendijk.

Meer weten over dit thema “Van Klassiek tot Populair”? Dan naar site van de kunstroute www.kunstroutemiddelburg.nl.

Maar ik had ’t over een paar redenen. De tweede dus. Op 7 mei is Middelburg weer Boekenstad. Ooit begonnen als een van de thema’s van de kunstroute en nu uitgegroeid tot de grootste boekenmarkt van Zuid-West Nederland. Met naast de openluchtmarkt heel veel routedeelnemers die “iets met boeken” doen. Ook ik. Want maakte ik afgelopen jaar voor elke laureaat van de bekende “Four Freedoms Awards” niet een uniek boek als toevoeging aan hun medaille? Een Engelstalig boek met uitspraken van vorige winnaars zoals Nelson Mandela, alle geïllustreerd met originele tekeningen. Nu onder anderen in bezit bij Angela Merkel en onze eigen Willem-Alexander.

aan het werk voor de Four Freedoms Awards

En heb ik ook niet nieuwe Franstalige uitgaven van de Ilias en de Odyssee van Homerus voorzien van steendrukken? Om ’t nog maar niet te hebben over litho’s bij de levensbeschrijvingen van onze eigen Sint Nicolaas en degene die zorgde voor mijn eerste voornaam, de heilige Catharina van Alexandrië. Vergeet daarbij ook niet de IJslandse sagen in de Edda en de Italiaanse Divina Commedia van Dante. Genoeg dus om op 7 mei in mijn atelier flink aandacht te geven aan al die kunstboeken. Met de bijbehorende steendrukken, zeefdrukken en tekeningen.

aan het werk in de steendrukpers

diverse van de boekuitgaven met steendrukken

Oh ja, en dan nog die 800 jaar stadsrechten van Middelburg. Bij de zogenaamde city marketing heet ’t “Rotterdam Bruist”, “Er gaat niets boven Groningen”, “Den Haag mooie stad achter de duinen”, maar reken maar dat we in Middelburg ook van wanten weten. Kijk maar op https://middelburg800.com/agenda. Je kunt je dit jaar helemaal te pletter amuseren met alle festiviteiten. Zodra die met kunst hebben te maken is er een heel dikke kans dat ik daar op terugkom. Tot volgende week.

TOOS

TOOS in Alexandrië

Toos in Alexandrië? Nou ja, ik was er niet echt lijfelijk aanwezig, daar in Egypte. Maar mijn kunst wel. In de bibliotheek aldaar. Dat werd kort geleden geregeld door Jean Paul Aureglia, eigenaar van Galerie Qvadrige/Uitgeverij La Diane Française in Nice. Maar laat ik bij het begin beginnen.

Ooit, zo’n tweeduizend jaar geleden bezat Alexandrië de grootste en indrukwekkendste bibliotheek van de Oude Wereld. Alle wijsheid uit die tijd was daar bijeen gebracht. Maar hoe gaat dat dan? Eerst een ongelukkige brand. Daarna nog het type heerser dat in samenhang met hun geloof die wijsheid maar niks vindt als die niet strookt met hun inzichten. Weg dus met die hap. Vernietigen! Komt dit beeld bekend voor, ook nog in huidige tijden?

Maar alweer een aantal jaren geleden vond de Egyptische regering dat in Alexandrië de oude glorie moest herrijzen. Nu staat er een zeer prestigieus gebouw waar gewerkt wordt aan een nieuwe, grote verzameling boeken en aanverwante artikelen. In het kader daarvan vond dit jaar de 5^de Internationale Biënnale van het Kunstenaarsboek plaats. En daar komt dan Jean Paul om de hoek kijken.

Want hij heeft zich met zijn galerie en uitgeverij gespecialiseerd in het livre d’art. In het uitgeven van boeken en teksten in beperkte oplage, geïllustreerd door kunstenaars met bijvoorbeeld steendrukken, zeefdrukken, etsen, houtgravures, enz. Ik heb daarover al eens eerder bericht. Op die manier heb ik al meegewerkt aan de uitgave van de Divina Commedia van Dante en van een deel van de Edda, een middeleeuwse IJslandse tekst over de Germaanse goden en helden. Of aan de, ook middeleeuwse, Légende d’orée. Een boek over de vele heiligen in de katholieke kerk. Bij twee van die heiligenlevens heb ik een aantal steendrukken gemaakt (zie voor die techniek bijv. mijn YouTube film http://youtu.be/FllnbULjCqY).

Natuurlijk van Sint Nicolaas, want welke heilige is nou Nederlandser dan hij? Maar ook van de heilige Catharina van Alexandrië. En daarmee is de cirkel dus weer mooi rond. Want bij de opening van die hierboven al genoemde Biënnale heeft Jean Paul ook mijn bijdragen aan de Légende d’orée aan de bibliotheek geschonken. Die is daar dus tentoongesteld geweest. Jammer genoeg kon ik er zelf niet zijn. Een mens kan nu eenmaal niet altijd alles. Maar ik ben er wel trots op dat mijn werk in die prestigieuze bibliotheek aanwezig is!  Tot volgende week.

TOOS.

www.toos.biz

www.toosvanholstein.nl

YouTube  http://bit.ly/ij4Pag