’t Mocht weer van onze regeerders dus ben ik gelijk maar begonnen met afvinken in mijn museumexpositiesverlanglijst. Hoe zou dat laatste woord vallen bij medespelers als je aan het scrabbelen bent? Maar dat terzijde.
Alweer wat jaartjes geleden kwam ik ergens op internet een mij onbekende kunstenaar tegen. Paula Rego. Ontzettend verkeerd van mij, zo zag ik al snel. Want die Paula Rego (1935), Portugees van geboorte ,wonend in Engeland en blijkbaar al wel befaamd in diverse buitenlanden, maakte sterk intrigerende schilderijen.
En dat vind ik nu hééélemaal, na een bezoek aan het Kunstmuseum Den Haag! Kijk maar eens naar een schilderij uit het begin van haar kunstcarrière en een veel later gecreëerd doek. Dat noem je ‘een ontwikkeling doormaken’.
Destijds legde ik gelijk al een map over haar aan op de harde schijf. Dus toen Kunstmuseum Den Haag begin vorig jaar aankondigde eind november een grote expositie over haar te openen, voelde dat direct als ‘bingo!’. Maar eind vorig jaar? Oei, oei! Dus liep ik er pas heel recent rond. Een paar dagen nadat de musea weer eens opnieuw waren ‘vrijgegeven’ door Rutte en zijn nieuwe secondant Kuipers. In de eerste expositiezaal was ’t gelijk alweer ‘bingo!’.
Daar zat in een vitrine een pop. Maar voor mij niet zomaar een pop. Nee, een wat grimmige engel, met vleugeltjes. Met als inspiratiebron de Divina Commedia van Dante en gravures die Gustave Doré er in de 19e eeuw bij maakte. Trouwe bloglezers begrijpen waarschijnlijk direct mijn ‘bingo’. En de niet trouwe? Kijk hier maar.
Uitgelegd werd dat haar vader aan Paula als kind regelmatig uit die Divina Commedia voorlas. Dus Paula’s inspiratie, de mijne deed ik op latere leeftijd op, werd haar met de spreekwoordelijke paplepel ingegoten.
Zo kreeg ik wat zalen verder opnieuw een bingo-gevoel . Want op de academie wijdde ik al een scriptie aan Francisco Goya (1746-1828), gegrepen als ik werd door de dramatiek, de donkere krochten van de ziel en ook de surrealistische humor in zijn schilderijen en etsen. Laat nu Paula Rego zich ook door hem hebben laten beïnvloeden bij haar serie etsen “Kinderrijmpjes’.
Ik moest gelijk denken aan Goya’s beroemde serie ‘Los caprichos’. Waarvan ik ooit een na zijn dood, maar met de oorspronkelijke etsplaat, vervaardigd exemplaar op de kop kon tikken. Maar ik ging helemaal plat voor Paula bij haar ‘operaschilderijen’.
Zij werd, alweer door haar vader, als kind al meegenomen naar de opera. Bij mij kwam die kunstvorm ook op m’n pad, zij ’t opnieuw op latere leeftijd. En nu wil ik niet meer zonder. Zeker niet zonder Giuseppe Verdi . En wat doet Paula Rego? Die speelt in haar atelier tijdens het schilderen regelmatig zijn opera’s af. Vooral Aida, Rigoletto en La Traviata. Waarvan ik, sinds levensgezel in mijn leven kwam, uitvoeringen heb gezien in achtereenvolgens de arena van Verona, de Stopera in Amsterdam en Teatro la Fenice in Venetië.
Als kunstenaar maar ook als vrouw kan Rego voor mij dus absoluut niet meer stuk. Geboren onder de dictatuur van het Portugese Salazar regime, opgevoed in een sterk antidictatuur gerichte familie, naar Londen gestuurd om zich daar aan de academie- met o.a. les van de beroemde Lucian Freud- beter te kunnen ontwikkelen, is ze altijd sterk aan Portugal gebonden gebleven. In 2007 werden zelfs posters met pastelschilderijen van haar gebruikt in een campagne voor het legaliseren van abortus. In het streng katholieke Portugal gebeurde een wonder: die strijd werd gewonnen. Mee dankzij onderstaande schilderijen van vrouwen na een illegale abortus. Hebben die woorden nodig? Nee!
Één zaal is volledig gewijd aan de serie ‘Bezetenheid I-VII’. Pastels die Rego maakte naar aanleiding van foto’s die eind 19e eeuw waren gemaakt van zogenaamd hysterische vrouwen. Geheel passend in het destijds geldende Victoriaanse beeld van de ‘mentaal zwakke’ vrouw.
Eigenlijk geen wonder dat ze dit schilderde. Want ze heeft er nooit een geheim van gemaakt dat ze leed aan zware depressies en daarvoor langdurig is behandeld met de Jungiaanse therapie. Ik vermoed zomaar dat het daarbij graven in haar ziel ook flink wat inspiratie heeft opgeleverd voor haar oeuvre. Want in haar intrigerende schilderijen vertelt ze altijd ingewikkelde verhalen. Maar welk verhaal? Je krijgt elementen aangereikt waarmee je echt zelf je eigen versie moet maken. Probeer dat maar eens bij de volgende voorbeelden.
Een topper is echt ‘De Dans'(1988). Gemaakt na het overlijden van haar Engelse echtgenoot.
Rechts danst ze met hem, maar kijken ze elkaar niet aan. Links daarvan danst Paula ook, maar dan met haar moeder en grootmoeder. Dan weer de echtgenoot, maar nu met een blonde minnares en een heel speciale blik. En ten slotte Paula in haar eentje, meer dan levensgroot. Met boven alles uittorenend een massief, donker gevangenisfort dat tijdens de dictatuur van Salazar ook als martelplek werd gebruikt. Maak maar weer je eigen verhaal. Of beter, ga zelf kijken bij deze machtige tentoonstelling (tot 20 maart) want ik heb heel veel niet verteld. Op NPO Start staat trouwens nog een prachtige documentaire over haar met deze link.
https://www.npostart.nl/close-up/11-12-2021/AT_300003466
En hier nog een paar toegiften.
Tot volgende week.
TOOS
Die ZeBra uit de titel ben ik natuurlijk. Een afkorting die staat voor Zeeuwse Brabander. Aan mijn g is namelijk duidelijk te horen dat ik niet uit het Zeeuwse kom maar uit die aangrenzende provincie. Maar ZG? Is dat een of ander gevaarlijk virus? Nou, wel een soort van. Het waart nu al een aantal achtereenvolgende winterseizoenen in februari door Middelburg. Maar gevaarlijk is het niet, wel leuk. Het nieuwe jaar van de Kunst en Cultuurroute Middelburg start namelijk, al weer voor de derde keer, met het thema Zeeuwse Gasten.
800 Jaar geleden kreeg Middelburg stadsrechten. Best reden tot een feestje! En aan die 800 jaar stadsgeschiedenis doet de Middelburgse Kunst en Cultuurroute toch maar mooi al voor bijna het 1/40ste deel mee. Wij, d.w.z. bestuur, vrijwilligers, deelnemende kunstenaars en galerieën worden dit jaar namelijk 18. Wettelijk volwassen zogezegd. Ook de moeite waard toch? Dus Toos, zo zei laatst iemand tegen me, moet jij als Middelburgse Brabander niet eens iets in je blog vermelden over die 18 en 800 jaar en al die 1ste zondagen van de maand? Ja, eigenlijk wel. Bij deze dus.
Komende week keer ik in dit blog weer terug naar Spanje. Maar dit Zeeuwse tussendoortje moest ik toch ook even kwijt. Tot volgende week.
TOOS&ART 