‘Zeeland, Het wonder linksonder’ en de Zeeuwse Cultuur Agenda

Rechtsboven op de kaart van Nederland heb je ‘Er gaat niets boven Groningen’. Perfect bedacht. De officiële Zeeuwse slogan ‘Zeeland, land in zee’ steekt daar wel erg saai bij af. Dus opperde laatst een tekstschrijver  ‘Zeeland, het wonder linksonder’.  Wat mij betreft een schot in de roos. Die kreet bleef direct hangen. Vooral ook vanwege de wond’re zaken die ik er zelf meemaak.Zoals bijvoorbeeld dat ik kort geleden voor het eerst van mijn leven aanschoof bij een podcast opname.

in de podcaststudio van Zeeuwse Cultuur Agenda

Voor de ‘Zeeuwse Cultuur Agenda’ nog wel. Maar daarover straks meer. Kun je nu je nieuwsgierigheid al niet bedwingen, klik dan hier. Dat die Zeeuwse Cultuur Agenda bestaat is eigenlijk ook weer een wond’re zaak. Ter illustratie daarvan even een persoonlijke anekdote.

voorkant van de brochure bij de expositie ‘TOOS, de ontdekkende mens’

In 2011 creëerde ik, samen met het maritiem muZEEum in Vlissingen,  een heel grote, bijzondere en een half jaar durende solotentoonstelling in Fort Rammekens . Dat prachtige, machtige en eeuwenoude zeefort in Ritthem, aan de monding van de Westerschelde. Voor die expositie ‘TOOS, de ontdekkende mens’ werden natuurlijk flyers en brochures gemaakt en verspreid. Dus pleegde ik daarvoor ook een telefoontje naar de Tourist Shop in Goes. Waar een medewerker op een bepaald moment de volgende, voor mij nog steeds legendarische woorden sprak. “Ritthem, dat is toch op Walcheren? Nee, dat doen wij niet, dat is een ander eiland”.

Ik was echt volstrekt verbouwereerd. Hoever liggen Goes en Vlissingen nou van elkaar? En stel je even de A58 van Bergen op Zoom naar Vlissingen voor. Ooit gemerkt dat je dan van het eiland Zuid-Beveland naar het eiland Walcheren hopt? Kijk, als Zeeland er nog zo bij lag als op deze reconstructie van de situatie rond het jaar 1300, ja dan?

Dan had ik me er iets bij kunnen voorstellen. Maar zoals Zeeland nu is? Met, in naam, nog vijf eilanden en het ook tot één gebied aan elkaar geslibde en gepolderde Zeeuws-Vlaanderen? Het gebied dat hoe dan ook Nederlands moest blijven? Konden we de Belgen lekker pesten met de beheersing over de toegang naar Antwerpen, hun belangrijkste haven.

de provincie Zeeland nu

Grappig trouwens dat juist Walcheren en Zuid-Beveland in Zeeuws-Vlaanderen nog steeds worden betiteld als ‘de overkant’. Zoveel eeuwen na de Tachtigjarige Oorlog nog steeds dat apartheids en eilanddenken! Een wond’re zaak toch?

de glossy ‘Zeeuwse Cultuur Agenda’ voor deze maanden

Daarom is ’t ook zo bijzonder dat hoofdredacteur Rob Bakker en zijn team het glossy magazine ‘Zeeuwse Cultuur Agenda’ van de grond hebben gekregen. Een drie tot vier keer per jaar verschijnend blad. Uiterst verzorgd en helemaal gratis te verkrijgen op gigantisch veel plekken in Zeeland. Met daarin redactionele artikelen en een agenda waaruit blijkt dat Zeeland, met nog geen 400.000 inwoners, stikt van de culturele activiteiten. In de theaters en concertzalen, op de podia, in de museums, bij kunstroutes, en wat al niet meer. Noem ’t en ’t staat erin. Petje af voor Rob en zijn redactie. Ook trouwens voor hun uitgebreide, informatieve website zeeuwsecultuuragenda.nl/.

Nu is Rob Bakker sinds kort dus ook begonnen met een wekelijkse podcast. Opgenomen in een studio op een zolder in Geervliet. Een half uur durend programma over culturele evenementen in Zeeland en met elke keer ook een speciale gast. Waardoor levensgezel en ik ons een paar weken geleden richting Geervliet spoedden. Even voor alle duidelijkheid, op Noord-Beveland, een ander eiland. En daar overkwam ons weer zo’n wond’re zaak. We keken elkaar aan van “maar dit kennen we toch, hier zat toch ooit Galerie Hofstede Lijn 3?”. Geervliet mag dan bekend staan als het kleinste dorp van Zeeland maar de wereld bleek er ook weer eens heel klein.

in de grote schuur links zat tot voor enkele jaren de galerie Hofstede Lijn 3

Want een aantal jaren geleden waren we daar al eens geweest. Om als vriendendienst een behoorlijk groot schilderij van de ons bekende Haagse kunstenaar Poen de Wijs naar die galerie te brengen. Poens auto was namelijk te klein. En levensgezel  kende die galerie al toen die nog in Den Haag was gevestigd. Prima geregeld dus.  Die nieuwe vestiging in Geervliet was prachtig, maar sloot enkele jaren geleden. Wat er nu wel op dat terrein zit, is de woning van Rob Bakker en zijn podcaststudio.

tijdens de opname

screenshot van de website pagina die je te zien krijgt als je op de link naar de podcast klikt

Zoals ’t heet ‘voor alles in het leven is er een eerste keer’. Ook voor meedoen met een podcastopname. Het resultaat kun je hier via Spotify beluisteren. Met in het eerste kwartier dat interview met mij. Waarin ik uitgebreid kon vertellen over het wie-wat-en-waarom van mijn kunst. Toen ik het eindresultaat kon terugluisteren, was ik er best tevreden over. Zeg nou nog maar eens dat ‘Zeeland, het wonder linksonder’ geen mooie slogan is. Tot volgende week.

TOOS

We mogen weer los, zelfs van de niet zo cultuurminnende Hugo de Jonge

Op een of andere manier is er vanmorgen vermoedelijk iets fout gegaan bij het verzenden van dit blog waardoor ik denk dat een deel van mijn lezers deze aflevering niet in hun IN-vak heeft zien ploffen. De enige oplossing die ik hiervoor kan verzinnen is om alles nog een keer te versturen. Niet echt elegant, maar ’t is niet anders. Dus sorry als je dit vandaag al eerder hebt gekregen. TOOS

Saint-Paul-de-Vence aan de Côte d’Azur

Stel nou eens dat ik in 1994 niet zomaar spontaan voor drie maanden in het Zuid-Franse kunststadje Sint-Paul-de-Vence was neergestreken. Zou ik dan nu hebben meegedaan aan de groepsexpositie ‘Homerus-Ilias & Odyssee’ bij Galerie WiekXX in het Groningse Bad Nieuweschans.

Bad Nieuweschans

Zoals de Romeinen dachten dat Homerus er uit zou zien

Ik hoor gelijk al weer levensgezel met zijn gevleugelde woorden ‘Toos, als ik nog een broer had gehad, zou die dan bruine bonen hebben gelust?’. Met in dit geval nog als extraatje ‘Toos, we weten helemaal niet of die Homerus van jou wel echt heeft bestaan!’. In dat laatste heeft hij trouwens helemaal gelijk. Want ‘de geleerden’ zijn het daar met elkaar beslist niet over eens. Heeft er wel een Homerus geleefd? En zo ja, heeft hij dan de Ilias en Odyssee zelf geschreven of heeft hij alleen allerlei verhalen verzameld? En zo ja, kon hij ze wel opschrijven want misschien was hij wel blind. En zo ja …, nou ga maar door. Vroeg-Griekse dichte mist tot en met.

Maar in die beginzin van hierboven zitten wel degelijk oorzaak en gevolg. Want door mijn verblijf in Saint-Paul ontstond het contact met Jean-Paul  Aureglia, nog steeds mijn galerist van Galerie Quadrige in Nice. En door Jean-Paul  ging ik de Ilias en de Odyssee lezen. Van voor naar achter en weer terug. Want hij had zichzelf een heilig levensdoel opgelegd. Namelijk het uitgeven van nieuwe drukken, geïllustreerd door ‘zijn’ kunstenaars, van wat hij als de fundamenten van onze Westerse beschaving beschouwt. Die werken van Homerus en de Divina Commedia van Dante. Maar ook de Legenda Aurea, op z’n Frans La Légende Dorée, van Jacques de Voragine (1228-1298). In het calvinistische Noorden minder bekend dan in het katholieke Zuid-Europa. Een heel persoonlijke keus natuurlijk, maar wel een die mij heeft beïnvloed. Want nu doe ik dus mee met die groepsexpositie over Homerus in dat noordelijk gebied van Nederland bij de Waddenzee. Waarvoor een reclamebureau ooit de toeristische leus ‘Er gaat niets boven Groningen’ bedacht.

Of de soldaten bij de Slag van Heiligerlee dat op 23 mei 1568 ook beseften, betwijfel ik ten zeerste.

de slag bij Heiligerlee

Maar op weg naar Nieuweschans vorige week om mijn werk voor de expositie te brengen, had ik toch even die absurde associatie. Want begon daar, zo’n dikke tien kilometer ten westen van Nieuweschans, volgens de geschiedenisboekjes niet officieel onze Tachtigjarige Oorlog? Met een overwinning van het Staatse leger, vooral bestaand uit huurlingen,op die vuige katholieke Spanjaarden? Dat daarvoor al wel wat nederlagen waren geleden tellen we voor onze eigen Hollands Glorie natuurlijk niet mee. Die tachtig jaar kun je beter beginnen met een overwinning en die bij Heiligerlee was de eerste. Historisch gebied dus, daar op dat Groningse platteland. Net zoals de oude vestingplaats Nieuweschans zelf.

eerst ingeladen in Middelburg en weer uitladen in Bad Nieuweschans

Een plek vol geschiedenis dus waarbij zowel  Homerus als zijn Ilias, met het 10-jarig beleg van Troje en dat bekende paard, als zijn Odyssee, met de avonturen en heldendaden van Odysseus, heel goed aansluiten. Net zoals dus mijn Homerus-kunstwerken en die van andere bekende kunstgenoten als Sam Drukker, Annemarie de Groot, Candace Charlton, Dick Aerts, Clary Mastenbroek en Jannes Koetsier. En ook net zoals mijn steendruk over de Ilias die ik na de opening van de expositie op 6 juni mocht overhandigen aan opener Jacqueline Klooster, docent aan de Faculteit der Letteren van de Groningse Universiteit.

die steendruk over de Ilias

Want het leuke van het maken van zo’n steendruk als voor de Iliade bij Jean-Paul is dat je als kunstenaar ook zelf altijd een klein aantal zogenaamde EA’s in bezit krijgt. Dat staat voor épreuve d’artiste en daarmee mag je doen wat je wilt. Zoals dus cadeau geven als blijk van waardering aan iemand die heel duidelijk veel wist van die óf werkelijk bestaand hebbende óf mogelijk imaginaire Homerus.

enkele van mijn ‘Homerus-schilderijen

geïnteresseerden in de Franse uitgaven van de Ilias en de Odyssee

Toos van Holstein, Sirène (n.a.v. een van de verhalen uit de Odyssee)

de beeldentuin van WiekXX

Op dus allemaal naar Nieuweschans, naar WiekXX. De galerie die al snel na de start in 1977 er één van faam werd in heel Nederland en die naam nog steeds heeft. Nu gesitueerd in de woonboerderij met beeldentuin van Henriëtte Mulder en Frans Boersma.

Neem bij je bezoek ook gelijk nog even Boertange mee. Ook al zo’n vestingdorp dat we te danken hebben aan die Tachtigjarige Oorlog.

Boertange

Of waarom niet het Groninger Museum? Dat mocht ten slotte na zes maanden sluiting afgelopen weekeinde ook weer open van minister Hugo de Jonge. Je weet wel, die man van ‘je hoeft niet naar het theater, je kunt thuis ook een mooie DVD opzetten’. Als kunstenaar vind ik dat die volkomen belachelijke, bizarre, çultuuranalfabetische en schrijnende uitspraak van hem niet vaak genoeg kan worden herhaald. Bij deze dus. Tot volgende week.

TOOS

Die goeie, ouwe Homerus komt aardbevend Noordoost Groningen een hart onder de riem steken

Waarom iets makkelijk doen als ’t ook moeilijk kan? Dat idee krijg ik wel eens bij ambtelijke stukken die qua taalgebruik zo moeilijk in elkaar steken dat je er geen steek van begrijpt. Of ken je die kunstverhalen van recensenten waarbij je je afvraagt wat je eigenlijk aan het lezen bent? Maar dat wordt nog wel eens een ander verhaal. In deze aflevering volg ik voor één keertje maar de meer gebruikelijke uitdrukkingsvorm ‘waarom iets moeilijk doen als ’t makkelijk kan’.

Want net deze week gaat er weer een Nieuwsbrief van mij de computer uit naar zeer veel e-mailadressen waarvan de bezitters graag op de hoogte blijven van mijn exposities. Dit keer is dat er eentje in Bad Nieuweschans, in het Noordoosten van Groningen. Het gebied waar de bodem nog wel eens wil rommelen en de bevolking terecht de NAM en de overheid de maat neemt. Maar dat terzijde.

Een blog-makkie dus deze week. Want ik neem gewoon die Nieuwsbrief over, kwestie van kopiëren en plakken. Met stiekem toch nog één extra foto er tussendoor. Raad zelf maar welke. Tot volgende week.

TOOS

 NIEUWSBRIEF TOOS van HOLSTEIN
mei/juni 2021

Toos van Holstein, Sirène, olieverf 90-100 cm

Homerus doet Bad Nieuweschans aan op zondag 6 juni

De galeriewereld mag langzaam aan weer ontwaken van de Haagse regelaars. Daardoor doet de oude Griekse bard Homerus, zelfs duizenden jaren na zijn dood, nu zowaar toch nog het oosten van de provincie Groningen aan. Bad Nieuweschans, om nauwkeurig te zijn. Of nog nauwkeuriger, Galerie WiekXX. Gelegen aan het oude exercitieterrein van wat tijdens de Tachtigjarige Oorlog in 1628 werd aangelegd als het verdedigingsbolwerk Langeakkerschans, later Nieuweschans geheten en nu dus Bad Nieuweschans genoemd. Want dat er zich al weer jaren een bekend en drukbezocht thermenbad/hotel bevindt, moet natuurlijk wel duidelijk worden gemaakt.

Toos van Holstein, Penelopé, aquarel/olieverf op papier 45-30 cm

Maar goed, Homerus dus. Henriëtte en Frans, de galeristen van WiekXX schreven ergens vorig jaar hun kunstenaars aan met de vraag of ze wilden meedoen met een groepstentoonstelling rond  schrijver Homerus en zijn befaamde Ilias en Odyssee.

Nou, dat was bij mij niet tegen dovemansoren gezegd. Niet voor niets heb ik meegedaan aan het illustreren met steendrukken van nieuwe Franstalige uitgaven van beide boeken bij mijn galerie Quadrige annex uitgeverij La Diane Française in Nice. Niet voor niets heb ik mij regelmatig door zijn werken laten inspireren tot schilderijen. En niet voor niets had ik daar in Nice een expositie over  de ‘L’Odysée d’Homère’. Nu komen er dus bij WiekXX, te midden van de werken van medekunstenaars, een aantal Homerus-schilderijen van mij te hangen en zijn die Franstalige edities er te bekijken. Twee volumes L’Iliade en twee volumes L’Odyssée. Met o.a. mijn steendrukken erin.

de vier volumes en één van mijn steendrukken bij de Ilias

De opening van de expositie vindt plaats op zondag 6 juni om 15 uur. Welkom, welkom. Meer gegevens staan onderaan deze Nieuwsbrief.

met meestersteendrukker Rudolf Broulim werkend aan mijn litho’s voor de Odyssee

Mogen, vele weken na de blijkbaar essentiële  IKEA en Primark, eindelijk de blijkbaar niet-essentiële musea weer open?

Ik ben niet zo van het vastnagelen van mensen op hun uitspraken. Maar die gotspe van minister Hugo de Jonge ga ik nooit meer vergeten! Dat je best een dag zonder een museumbezoek  kunt en dat je dan in plaats daarvan een leuke DVD kunt opzetten, Eén dag? Hoeveel maanden al niet! Wat een ongelooflijk dédain naar kunstwereld en kunstenaars. Ik zou nog veel meer willen zeggen, maar doe dat toch maar niet.

Op het moment van schrijven van deze Nieuwsbrief begint ’t er op te lijken dat 5 juni misschien D-day gaat worden. Eindelijk, eindelijk. Ik weet dan al vast wel naar welke tentoonstellingen ik toe zou willen. Deze Nieuwsbrief is er niet zo geschikt voor te melden welke, mijn blog ‘TOOS&ART’ des te meer. Wil je meer weten over mijn toekomstige kunstavonturen en belevenissen? Dan naar https://toosvanholstein.wordpress.com/category/toos-van-holstein/. Daar kun je je er ook makkelijk op abonneren.

Toos van Holstein

‘for me art is travelling the mind’

Homerus- Ilias & Odyssee opening zondag 6 juni 15 uur

de expositie loopt van 6 juni tot 16 juli

Galerie WiekXX, open vr, za, zo 12-17 uur

Voorstraat 50, 9693 EH Bad Nieuweschans

https://www.wiekxx.nl/

website www.toosvanholstein.nl        

e-mail: toosvanholstein@xs4all.nl

wekelijks blog ‘TOOS&ART’ https://toosvanholstein.wordpress.com/

ook actief op Facebook, LinkedIn,Twitter, Pinterest, Pictify, Tumblr en Instagram

Nog een haiku hier, en ook nog een haiku daar, een schilderij klaar

Drie regels waarvan de eerste regel vijf lettergrepen bevat, de tweede zeven en de derde weer vijf. Ziedaar de structuur van een haiku. Zoals dus hierboven in de titel van dit stukje. Of ik me nu ineens letterlijk op de poëzie stort? Nee hoor, geen sprake van. Mijn gaven liggen bij de beeldende kunst. Maar me daarbij laten inspireren door de Muze van de Poëzie? Waarom niet! Ter verklaring eerst even een stukje Groningse kunstgeschiedenis.

In 1991 organiseerde Henriëtte Mulder van de vermaarde Galerie Wiek XX, toen nog gevestigd in de Groningse binnenstad, de nu legendarische thematentoonstelling ‘Dichtbeelden’. Daarbij lieten o.a. Wout Muller (1946-2000)en Matthijs Röling (1943), gerespecteerde namen in de wereld van de hedendaagse Nederlandse kunst, zich inspireren door drie haiku’s van dichter C.O.Jellema. Reden voor Henriëtte en haar partner Frans Boersma om dit thema nu, 27 jaar later, nog eens te herpakken. Met een andere groep kunstenaars en op een andere locatie. Van die groep ben ik er dus een en die nieuwe locatie is Bad Nieuweschans. Nog steeds in Groningen, maar dan wel de provincie, en tegen de Duitse grens aan.

Galerie Wiek XX in Bad Nieuweschans

Ooit in de 17de eeuw heette ’t Langeakkerschans en lag ’t direct aan het water van De Dollard, daarna werd ’t Nieuweschans en schoof ’t het binnenland in door inpoldering. Maar in 2009 kwam er Bad Nieuweschans op het naambord te staan. Je moet de economische ontwikkeling ten slotte een kans geven. Want met Bad ervoor trek je veel meer Duitse toeristen naar het kuuroord Fontana dat er, met zijn warme mineraalbaden, sinds 1985 is gevestigd. Van  een in 1628 gebouwde schans ter verdediging tegen de Spaanse troepen naar kuuroord, ’t kan verkeren.

Maar terug naar die haiku’s. Toen Henriëtte mij vroeg mee te doen aan die nieuwe thematentoonstelling onder de naam ‘Haiku Verbeeld’ heb ik niet echt geaarzeld. Leuk! Zes haiku’s van dichter Henk van Zuiden kregen we als de deelnemende kunstenaars onder ogen. Met de opdracht ‘maak er wat van’. Als de schilderijen maar niet groter zouden worden dan 60 bij 50 cm. Drie werken werden het bij mij. Hieronder twee daarvan met de bijbehorende haiku’s.

Een dansjapon

ondergaande zon

maakt van lucht een dansjapon

met rode sluiers

 

 

 

 

 

Hemels droomspel

voor wie nu niet slaapt

speelt nachtlucht met lichtballon

een hemels droomspel

 

Hoe de andere kunstenaars hun inspiratie hebben verbeeld? Kijk daarvoor maar eens bij  https://www.wiekxx.nl/index.php?pag=39&lang=nl. En mocht je de reis naar Wiek XX gaan maken, besef dan dat je door een belangrijk stuk van de Nederlandse geschiedenis reist. Want vlak voor Nieuweschans passeer je Heiligerlee. Hé, Heiligerlee? Hoe zit dat ook al weer? Oh ja, die beroemde Slag bij Heiligerlee in 1568! Daar waar volgens onze officiële geschiedschrijving de 80-Jarige Oorlog begon. Met een eerste gewonnen slag tegen de Spanjaarden. Nu dus 450 jaar geleden. Helemaal in dit jaar, die 80-Jarige Oorlog. Met nieuwe boeken, met groots opgezette tentoonstellingen en met een prachtige serie documentaire geschiedschrijving op NPO2. Dat al heel snel na die gewonnen slag de provincie Groningen weer aan de Spanjaarden verviel tot Prins Maurits pas zo’n 20 jaar later het gebied weer heroverde? Ach, een kniesoor die daar op let.

gravure van de Slag bij Heiligerlee

Nu zit dus galerie Wiek XX er. Met een haikutentoonstelling. Op Nederlands grondgebied. Hoewel in het Rampjaar 1672 ook dat weer heel anders had kunnen lopen toen Bommen Berend, bisschop van Münster, Nieuweschans aanviel en de stad Groningen belegerde.

Beleg van Nieuweschans, prent uit 1675

Maar uiteindelijk slaagden hij, de Franse koning Louis XIV en de Engelse koning Charles II niet in hun opzet. De Republiek der Verenigde Zeven Provinciën overleefde ternauwernood en nu hebben we een koning in plaats van een Stadhouder. Maar dat is weer een heel ander verhaal. Oh ja, die expositie loopt tot 18 november. Tot volgende week.

TOOS