Toeval, Roosevelt’s Four Freedoms en Karen Armstrong

met Karen Armstrong en mijn cadeau voor haar

‘God dobbelt niet’ zei ooit Albert Einstein in de discussie over een wetenschappelijke controverse tussen zijn relativiteitstheorie en de quantummechanica. Maar toeval bestaat wel, zeg ik dan, en soms kun je dat nog een handje helpen ook. Want wat wilde dat toeval?

Een paar weken geleden schreef ik over de Four Freedoms Awards die in Middelburg uitgereikt gingen worden op 16 mei. En dat vooral vanwege het boekje dat ik in 2016 maakte voor de ontvangers van die Awards in dat jaar. Een boekje in een oplage van slechts dertig exemplaren. Met daarin tien citaten van vorige laureaten, alle geïllustreerd met originele tekeningen. Niks geen reproducties, nee, elke keer weer opnieuw getekend. Eén van die citaten, ‘I no longer think that any principle or opinion is worth anything if it makes you unkind or intolerant‘, was van Karen Armstrong.

quote van Karen Armstrong en de tekening erbij van Toos van Holstein

Ooit non geweest, maar nu een over de hele wereld bekende Britse schrijfster die ’t als haar levensopdracht ziet om te schrijven en filosoferen over de grote religies die in de loop van duizenden jaren over ons gekomen zijn. Met de voor maar ook vele nadelen van dien. En wat wil nu het toeval? Karen, die zelf in 2008 de Award voor Godsdienstvrijheid kreeg, kwam naar Middelburg. Om daar diezelfde Award onder toeziend oog van Willem-Alexander, Maxima en Beatrix uit te reiken aan de laureaat van dit jaar, bisschop Paride Taban uit Zuid-Soedan.

Dus dacht ik ‘waarom dat toeval rond Karen Armstrong niet een handje geholpen’? Want na de uitreiking hield zij een lezing waarvoor ook ik was uitgenodigd. Het gevolg? Na die speech mocht ik haar op het podium mijn boekje  ‘Quotes by laureates of the Four Freedoms Awards 1982-2016, chosen and illustrated by Toos van Holstein‘ overhandigen. Best een eer zogezegd!

Ze bleek een heel aardige, toegankelijke vrouw te zijn met wie het zeer prettig praten was. Over religie natuurlijk. Daarbij bleken we ook nog eens heel aardig op één lijn te zitten in onze opvattingen. Zelf ben ik, net als zij, katholiek opgevoed maar heb ik niets meer met de kerk. Of dat betekent dat ik nu geheel zonder een vaag soort religieus gevoel zou zitten? Nee, die conclusie zou te ver gaan. Modern neurologisch hersenonderzoek suggereert trouwens dat er ergens een soort religieus centrum in ons brein zou zitten. Wat bij de een dan weer makkelijker te triggeren schijnt te zijn dan bij de ander.

Echt bijzonder en interessant om daar met zo’n autoriteit op dat gebied over te kunnen praten terwijl ze voortdurend dat boekje van mij onder haar arm geklemd hield. Of God nu wel of niet dobbelt, daarover hebben we ’t verder niet gehad. Wil je meer over Karen weten, dan zou je kunnen klikken op het volgende YouTube filmpje https://youtu.be/en1LpIu9lsI, een TED-lezing van haar. Wel in het Engels.

Mijn plan was om hier vandaag iets te schrijven over een korte vakantie van mij in Italië. Maar deze toevallige gebeurtenis was te speciaal om er geen voorrang aan te geven. Italië dus over zeven nachtjes slapen. Tot volgende week.

TOOS

Niet te versmaden, de Kunst en Cultuurroute en ’t 800-jarige Middelburg

 800 Jaar geleden kreeg Middelburg stadsrechten. Best reden tot een feestje! En aan die 800 jaar stadsgeschiedenis doet de Middelburgse Kunst en Cultuurroute toch maar mooi al voor bijna het 1/40ste deel mee. Wij, d.w.z. bestuur, vrijwilligers, deelnemende kunstenaars en galerieën worden dit jaar namelijk 18. Wettelijk volwassen zogezegd. Ook de moeite waard toch?  Dus Toos, zo zei laatst iemand tegen me, moet jij als Middelburgse Brabander niet eens iets in je blog vermelden over die 18 en 800 jaar en al die 1ste zondagen van de maand? Ja, eigenlijk wel. Bij deze dus.

Daar zijn trouwens best nog een paar redenen meer voor op te noemen. De eerste? Komende zondag 2 april is er een muzikaal extraatje bij de Kunst en Cultuurroute. Het jaarlijks terugkerende thema “Van Klassiek tot Populair”.

Normaal is er dan op allerlei routelocaties allerhande muziek te beluisteren van opkomende en al gevestigde muzikanten. Ook bij mij. Door organisatorische wisselingen kon het thema dit jaar echter niet zo uit de muzikale verf komen als gewoonlijk het geval is. Vandaar een kleiner aanbod aan optredens. Met wel weer een in mijn atelier. De hele middag door.  Van een duo dat twee jaar geleden ook al optrad en graag terug wilde komen. “Die akoestiek is zo lekker en ’t was zo gezellig” volgens zangeres Anoushka Koppelaar en gitarist Huibert-Jan Vader.

Anoushka Koppelaar en Huibert-Jan Vader in 2015 in mijn atelier

Dat hadden diverse muziekgroepen voor hen ook al geconstateerd. Ik heb er heel wat gehad in de loop der jaren(zie foto’s). Zoals de frêle zangeres met harp en speeldoosje als instrumenten, de jazzy groep, de nu landelijk bekende klezmerband, het klassiek ensemble met die expressieve saxofoniste .

En niet te vergeten een band met een gigantische hoeveelheid geluidsapparatuur waarvan ze uiteindelijk maar een derde konden installeren omdat ze anders zelf buiten moesten blijven staan. Mijn atelier is best groot maar ’t is natuurlijk geen Ziggo Dome. Hoe dan ook, ’t spetterde die middag wel, luid hoorbaar tot ver op de Korendijk.

Meer weten over dit thema “Van Klassiek tot Populair”? Dan naar site van de kunstroute www.kunstroutemiddelburg.nl.

Maar ik had ’t over een paar redenen. De tweede dus. Op 7 mei is Middelburg weer Boekenstad. Ooit begonnen als een van de thema’s van de kunstroute en nu uitgegroeid tot de grootste boekenmarkt van Zuid-West Nederland. Met naast de openluchtmarkt heel veel routedeelnemers die “iets met boeken” doen. Ook ik. Want maakte ik afgelopen jaar voor elke laureaat van de bekende “Four Freedoms Awards” niet een uniek boek als toevoeging aan hun medaille? Een Engelstalig boek met uitspraken van vorige winnaars zoals Nelson Mandela, alle geïllustreerd met originele tekeningen. Nu onder anderen in bezit bij Angela Merkel en onze eigen Willem-Alexander.

aan het werk voor de Four Freedoms Awards

En heb ik ook niet nieuwe Franstalige uitgaven van de Ilias en de Odyssee van Homerus voorzien van steendrukken? Om ’t nog maar niet te hebben over litho’s bij de levensbeschrijvingen van onze eigen Sint Nicolaas en degene die zorgde voor mijn eerste voornaam, de heilige Catharina van Alexandrië. Vergeet daarbij ook niet de IJslandse sagen in de Edda en de Italiaanse Divina Commedia van Dante. Genoeg dus om op 7 mei in mijn atelier flink aandacht te geven aan al die kunstboeken. Met de bijbehorende steendrukken, zeefdrukken en tekeningen.

aan het werk in de steendrukpers

diverse van de boekuitgaven met steendrukken

Oh ja, en dan nog die 800 jaar stadsrechten van Middelburg. Bij de zogenaamde city marketing heet ’t “Rotterdam Bruist”, “Er gaat niets boven Groningen”, “Den Haag mooie stad achter de duinen”, maar reken maar dat we in Middelburg ook van wanten weten. Kijk maar op https://middelburg800.com/agenda. Je kunt je dit jaar helemaal te pletter amuseren met alle festiviteiten. Zodra die met kunst hebben te maken is er een heel dikke kans dat ik daar op terugkom. Tot volgende week.

TOOS

Jan Tinbergen en de Brexit

omslag van gedrukte versie van “Four Freedoms” met toch elke keer een persoonlijke toets

Hoe actueel kan een uitspraak uit 1992 van een laureaat van The Four Freedoms Awards zijn!

Vanwege mijn verdwijning onder de internetradarhorizon deze week nog een korte blogaflevering met een citaat uit mijn kunstboek “The Four Freedoms Awards”. Uit de in zeer kleine oplage gedrukte versie dan wel te verstaan. Maar nog wel steeds met allemaal originele tekeningen, zoals in de originele handgemaakte versie in de Bibliotheca Alexandrina. De gedrukte versie zoals die nu in bezit is van onder anderen Angela Merkel, Human Rights Watch en onze Willem-Alexander.

En die uitspraak? Die is van Nederlander Jan Tinbergen (1903-1994). Niet alleen laureaat in 1992, maar ook winnaar van de Nobelprijs voor Economie in 1969. Een natuurkundige die een belangrijke bijdrage leverde aan de ontwikkeling van de econometrie. Een logisch denker dus. ”

gedrukt citaat van Tinbergen met originele tekening

Zijn uitspraak

“Mankind’s problems can no longer be solved by national governments. What is needed is world government”

is er dus niet een waarover niet grondig is nagedacht. Hoe hij gedacht zou hebben over de huidige Brexit-discussie? Dat lijkt me duidelijk.

tekening nog even apart

Tot volgende week.

TOOS

MIDDELBURG even MIDDELPUNT van Nederland

uitspraak van vorige laureaat Karen Armstrong, ook opgenomen in mijn artist book over de Four Freedoms

Afgelopen donderdag bevond ik me op de absoluut veiligste plek in Nederland. Op het Abdijplein van Middelburg. Alhoewel de verdedigingswallen al in de loop van de 19de eeuw zijn afgebroken, was het toch weer voor even een echte vestingstad. Blikken politie, ME en militairen waren opengetrokken. In combinatie met heel veel hekken was zo een ondoordringbaar cordon rond dat Abdijplein opgetrokken.

Voor onbevoegden althans, want ik mocht er door heen.

partytent voor de VIP’s op het Abdijplein

bij de zandsculptuur van Roosevelt op het plein

Angela Merkel was in town! En niet alleen Angela. Ook Willem-Alexander, Maxima, Beatrix en Rutte, om maar een paar namen te noemen, gaven acte de présence. En dat allemaal voor de uitreiking van de Awards behorend bij de beroemde Four Freedoms. Ooit door President Roosevelt van de VS in 1941 geformuleerd. De vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van religie, de vrijwaring van gebrek en de vrijwaring van angst.

de perstribune in de zaal

in de kloostergangen van de abdij

Angela Merkel tijdens haar indrukwekkende rede

Waarom ik daar dan wel was? Vanwege het kunstboek in zeer beperkte oplage dat ik maakte over die Four Freedoms. Lees er de blogafleveringen van de laatste tijd maar op na. Ik kan nu zeggen dat dit artist book in het bezit is gekomen van alle laureaten die naast Merkel ook een medaille kregen omgehangen. Maar ook Willem Alexander, de Commissaris van de Koning in Zeeland Han Polman en de organiserende Roosevelt Foundation hebben zo’n boek ontvangen.

geen foto van mijn hand want dat ging zo dus echt niet lukken!

Echt een belevenis om dit allemaal mee te mogen maken. Superveilig in de Nieuwe Kerk en op het Abdijplein, terwijl een eind verderop op de Dam een, gelukkig, armetierig zootje demonstranten onze democratische vrijheid gebruikte om te proberen de vrijheid van anderen juist in te perken. Een inconsequentie in hun denkraam waar ik erg veel moeite mee heb om dat te begrijpen. Vandaar hier helemaal bovenaan die uitspraak van Karen Armstrong, laureaat uit een voorgaand jaar. Die is me helemaal uit het hart gegrepen. Ook een uitspraak trouwens die in mijn kunstboek over de Four Freedoms staat. Met bijbehorende originele tekening natuurlijk.

meer politie en pers dan demonstranten

zelfs beveiliging op het water bij deze demonstratie

En nu, terwijl dit blog verschijnt, zit ik in Alexandrië in Egypte. Ook in verband met die Four Freedoms. Een poos geleden berichtte ik al daarover. Drie keer raden waarover de komende aflevering gaat!

Oh ja, bij de Middelburgse Kunst en Cultuurroute op zondag 1 mei ben ik weer terug en heb ik in mijn atelier aan de Korendijk 56 een en ander liggen over dat kunstboek met die citaten en tekeningen. Het is daar zelfs te koop bij voorinschrijving. Bedenk dat de oplage maar heel klein is, namelijk 30. Met in totaal dus 300 originele tekeningen! Tot volgende week.

TOOS

De Four Freedoms Awards vervolgd

Nee, ik bedoel met die titel niet dat er een vervolging plaatsvindt van de de Four Freedoms Awards.  Alhoewel vorige week in Brussel opnieuw bleek dat er voldoende gekken rondlopen die heel weinig boodschap hebben aan de Four Freedoms zoals die in 1941 geformuleerd werden door de toenmalige Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt (1882-1945). De Vrijheid van meningsuiting, de Vrijheid van godsdienst, de Vrijwaring van gebrek en de Vrijwaring van vrees. Die gevaarlijke idioten laat ik in dit blog verder voor wat ze zijn, namelijk idioten. Dit blog is voor de kunst. Eén van de middelen in onze cultuur waarmee we juist vrijheid kunnen uitdrukken.

Wat ik wel bedoel is dat ik in januari al eens schreef over die Four Freedoms Awards. En over het unieke kunstboek van mij dat nu aanwezig is in die prachtige Bibliotheca Alexandrina in het Egyptische Alexandrië. Een door mij gekalligrafeerd boek met 10 tekeningen bij 10 uitspraken over die Four Freedoms.

omslag van het artist book voor de Bibliotheca Alexandrina

hand gekalligrafeerd citaat van Nelson Mandela met bijbehorende tekening

Een artist book dat op zondag 24 april voor het eerst getoond wordt bij de opening van The Bibliotheca Alexandrina International Biennale for the Artist’s Book. Een opening waarbij ik ook persoonlijk aanwezig zal zijn. Maar bijzonder is dat ik een paar dagen daarvoor, op 21 april, ook aanwezig mag zijn bij de uitreiking van de Four Freedoms Awards aan o.a. Angela Merkel in de Nieuwe Kerk in Middelburg.

Dat het een te maken heeft met het ander ligt voor de hand. In januari vertelde ik dus al over het hoe, het waarom en het eurekamoment dat leidde tot dat artist book voor de Bibliotheca Alexandrina. Maar waarom, bedacht ik me wat later, alleen voor Alexandrië en niet voor Middelburg? Daar zou namelijk in april de uitreiking plaatsvinden van de Four Freedom Awards aan de voor 2016 daartoe uitverkoren laureaten. Een wel heel speciaal evenement dit keer omdat Roosevelt zijn Four Freedoms 75 jaar geleden voor het eerst uitsprak. Ik zag me echter niet die tien uitspraken over onze democratische vrijheden opnieuw een aantal keren gaan kalligraferen. Dan zou ik helemaal simpel zijn geworden.

Maar omdat mijn eurekamoment plaatsvond in Nice kon ik gelijk gaan overleggen met Jean-Paul Aureglia, mijn galeriehouder daar. Hij drukt namelijk van die artist’s books, of op z’n Frans het livre d’art. Op een oude handpers waarbij hij zelf nog handmatig de teksten zet met losse loden lettertjes .

met Jean-Paul in zijn galerie in Nice

deel van de voorraad loden lettertjes en zetregels van Jean-Paul

bezig met de tekeningen

Stel nou eens, zo dacht ik, dat hij die door mij uitgezochte citaten zou willen drukken in een heel kleine oplage. Dan zou ik daar alsnog opnieuw originele tekeningen bij kunnen maken. Want tekenen doe ik toch liever dan kalligraferen. Dat zag Jean-Paul wel zitten. En datzelfde gold voor de Roosevelt Stichting in Middelburg. De stichting die verantwoordelijk is voor alles dat met die Four Freedoms Awards heeft te maken. Het gevolg? Als op 21 april de uitverkoren laureaten hun medaille uitgereikt krijgen, ontvangen ze die dag ook mijn livre d’art met de titel “Citations de lauréats des Four Freedoms Awards 1982-2016”. Met Engelstalige citaten van voorgangers van hen, met die gedeeltelijk Franstalige titel en met die bijbehorende tekeningen.

Jean-Paul dus aan het lettertjes zetten, ik een paar weken geleden naar Nice omdat ik er toch moest zijn vanwege voorbereidingen voor exposities daar in mei, de gedrukte oplage van het boek  opgehaald in de galerie , al vast begonnen te tekenen,  en nu terug in Middelburg daar nog steeds mee bezig.

citaat van Mandela in drukvorm met bijbehorende originele tekening

Want er zijn zeven laureaten waaronder dus Angela Merkel en Human Rights Watch. Maar Han Polman, Commissaris van de Koning in Zeeland en voorzitter van de uitreikingsceremonie, vond het beslist heel fijn om ook een exemplaar te ontvangen. En wie ben ik om dan de Roosevelt Stichting zelf over te slaan? Tja, en er is ook altijd een vertegenwoordiging van het Koninklijk Huis aanwezig. Nu zelfs Willem Alexander zelf. Dus wat is wijsheid? Daarbij nog wat exemplaren voor de galerie in Nice en een aantal voor mijzelf. Volgens mij heb ik een klus op me genomen die grof berekend zo’n 300 tekeningen omvat. De Four Freedoms Awards zullen in dit blog dus vast nog wel weer eens een keer worden vervolgd. Tot volgende week.

TOOS

De on-Nederlandse Oranjezaal

Huis ten Bosch in Den Haag

“Hé, fijn dat jullie er zijn.” Willem Alexander stond ons al op te wachten op dat beroemde bordes van Huis ten Bosch. “Ik had net al doorgekregen van de wacht dat jullie de poort waren gepasseerd. Zo werkt dat hier, korte lijnen.” De marechaussee had ons inderdaad vlak daarvoor, na onze paspoortcontrole, al doorgestuurd. “Max is net bezig koffie te zetten. Dat leek me wel gezellig voordat ik jullie de Oranjezaal laat zien. Jij, Toos, een cappuccino geloof ik en levensgezel een dubbele espresso, is ’t niet? Ja, je merkt, de koninklijke inlichtingendienst werkt voortreffelijk.”

deel van de Oranjezaal

Leuk bedacht natuurlijk. Maar zo werkt het dus toch niet helemaal.  Al is de beroemde Oranjezaal in het Haagse paleis Huis ten Bosch voor een beperkt aantal Nederlanders nu wel te bezoeken. Dat op zich is beslist bijzonder want normaal is dat voorbehouden aan de hotemetoten van het hogere bestuurlijke en bedrijfsechelon, aan de machtigen der aarde. Maar Huis ten Bosch wordt gerenoveerd en gerestaureerd om het helemaal up to date te maken als residentie voor het koninklijk gezin. Want koningen hebben natuurlijk een residentie, niet zomaar een woonhuis.

Omdat zoiets een paar centen kost en die Oranjezaal al klaar is, vond men het van hoger hand een goed idee de zaal aan den volke te tonen. Helemaal mee eens! Uiteindelijk betalen we er toch met z’n allen via onze belastingen aan mee om dat 17de eeuwse paleis weer te laten stralen. Maar je kunt natuurlijk niet zomaar binnenlopen. Daarvoor is een website gemaakt waarop je kunt proberen kaartjes te bemachtigen uit het beperkte aantal dat beschikbaar is.En dat lukte wonderwel.

Dus gaven we op een morgen acte de présence. Twee keer paspoort tonen, ruim op tijd aanwezig zijn, keurig wachten tot de gids zijn groep van 15 mensen komt ophalen, wel de jassen uit want je weet natuurlijk nooit wat daarin of daaronder zit. Ook geen foto’s, absoluut niet. Dan eerst een film over het paleis zien en daarna tien minuten voor die beroemde zaal, geen minuut langer. Het schema is heilig en de groepen volgen elkaar in strak tempo op. Maar het is de moeite waard. Vooral omdat de schilderkundige overdaad van de Oranjezaal zo on-Nederlands is. De protestante Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden van de 17de eeuw met zijn, volgens de vele portretten, in zwarte kledij gehulde burgers is er in geen velden of wegen te bekennen. De grote stedendwinger Frederik Hendrik, prins van Oranje, met de verovering op de Spanjaarden van o.a. Oldenzaal, Maastricht, ‘s-Hertogenbosch, Hulst en Breda,moest na zijn dood in 1647 majestueus worden gehuldigd. Ook al was hij geen majesteit, maar slechts Stadhouder. Iets dat hem ongetwijfeld heel erg dwars heeft gezeten.

Frederik Hendrik, Amalia van Solms en hun kinderen

Al tijdens zijn leven trachtten hij en zijn Duitse vrouw Amalia van Solms de pracht en praal van Duitse en Franse hoven te evenaren. Kastelen met grootse tuinen liet hij bouwen, magnifieke feesten werden georganiseerd, een prachtige kunstverzameling werd aangelegd. Alles om de uitstraling van een machtig vorst te creëren in een toen economisch zeer florerende republiek die geen koning wilde hebben.

Van die oude pracht en praal rest tegenwoordig niet heel veel meer. De kunstcollectie is na de dood van Frederik Hendrik en Amalia uit elkaar gevallen. De rijk gedecoreerde kastelen en paleizen zijn verdwenen, vergaan tot ruïnes en afgebroken. Behalve dat Huis ten Bosch.

Daar kregen we nu, dankzij de bezoekactie, een glimp mee van het uiterlijk vertoon van de Oranjefamilie in die tijd. Stel je voor! Frederik Hendrik die in een zegekar, omstuwd door bewonderaars en bejubelaars, die Oranjezaal inrijdt op de grootste schildering daar. Je zou haast denken dat hij de Zonnekoning zelve was. Ongetwijfeld de bedoeling!De beroemde Vlaamse schilder Jacob Jordaens  mocht dit pièce de résistence uitvoeren.

deel van het schilderij met Frederik Hendrik op zijn zegekar

Maar ook toen bekende kunstenaars als Jan Lievens,Gerard van Honthorst en Salomon de Bray voerden delen uit. Net als Cesar van Everdingen die de “Allegorie op de geboorte van Frederik Hendrik” maakte. Een werk waaruit duidelijk wordt dat de toekomstige stedendwinger was voorbestemd tot grootse daden.

Allegorie op de geboorte van Frederik Hendrik

In Frankrijk en Italië zijn nog aardig wat van dit soort zalen te vinden met een overweldigende overdaad aan schildersversieringen. In Nederland is dat er in feite maar één. Die Oranjezaal! Daarom ook is het zo’n belangrijk monument, een bijna letterlijk gouden overblijfsel van de Gouden Eeuw. Daarom ook mag die restauratie van Huis ten Bosch van mij een aardige grijpstuiver kosten. Ondanks het gemauw daarover van sommige politici in de Tweede Kamer. Dit soort monumenten uit ons verleden moet je gewoon eren. Oh zo!

Tot volgende week.

TOOS