Ik herinner me nog mijn positieve verbazing, als kunstzinnige inboorling van Eindhoven, toen ik in 1985 bovenstaande nieuwe aankoop in het Van Abbemuseum zag hangen. ‘Het kwaad is banaal’ uit 1984, van de voor mij toen nog onbekende Marlene Dumas. Zomaar de aankoop van een schilderij van een vrouw! Ongewoon voor die tijd. En nog eens figuratief ook. ’t Moest niet gekker worden.
Ook in mijn herinnering, maar die is hierbij wat vager, was daarover nogal wat commotie. Nu is Dumas’ schilderij ’t meest uitgeleende werk uit de Van Abbecollectie. Het ging al zowat de hele wereld over. Maar niet dus naar Venetië, waar ik afgelopen maand in haar solotentoonstelling ‘open-end’ zo’n 100 oude en nieuwe werken van haar zag. In het gigantische Palazzo Grassi aan het Canal Grande.
Wat er wel was? Een ander lievelingswerk van me, ‘The Painter’ uit 1994. Maar eerst nog even dat neoklassieke Palazzo Grassi, één van de recentste paleizen aan het Canal. Nou ja, recent? We hebben ’t dan wel over de tweede helft van de 18e eeuw. Na de bouw werd ’t het speeltje van diverse rijke families voordat het idee opkwam er een museumfunctie aan te geven. Dat leek, in 1984, Gianni Agnelli wel wat. Agnelli? Inderdaad, de grote en dus stinkend rijke baas van het Fiat-concern. Die gooide er ook gelijk een flinke restauratie tegenaan. Maar Agnelli ging dood in 2003. Dus op naar de volgende miljardair, plus bijpassende gebouwaanpassingen. Dat was François Pinault. Nooit van gehoord? Maar dan vast wel van dure modemerken als Gucci en Yves Saint-Laurent. Nou, zo’n man hoeft niet op 100 miljoen te kijken. Dat deed ie dik drie jaar geleden ten slotte ook niet na de vernietigende brand van de Cathédrale Notre-Dame in Parijs. Hup, 100 miljoen in het restauratiepotje.
Nu moet ik ineens denken aan nog zo’n Franse miljardair, Bernard Arnault. Die van de Louis Vuitton tasjes van een paar duizend euro, van Dior, van Henessey cognac en nog zo wat. Hij ging er wat uren later gelijk overheen met 200 miljoen. Eigenlijk een behoorlijk kinderlijk verpieswedstrijdje tussen een paar gigantisch rijke, oude mannen. Een wedstrijd die overigens al wat jaren duurt. Want beiden hebben ze nu ook hun eigen peper en muskaatdure privémuseum voor hun eigen miljoenen en miljoenen waard zijnde privékunstcollecties in Parijs. Bernard met z’n geheel nieuwe La Fondation Louis Vuitton bij het Bois de Boulogne iets buiten, en François met de gerenoveerde Bourse du Commerce echt in het centrum. Ik moet beslist weer eens naar Parijs om te kunnen beoordelen wie hier nu het verste piest. Een verhaal voor ergens in de toekomst?
In Venetië heeft, hoe dan ook, Pinault z’n straal het verst gekregen. Arnault bezit er nog niks en Pinault zelfs twee museumlocaties. Dat Palazzo Grassi en daarnaast nog de Punta della Dogana. Waar je zowat tegenaan vaart als je het Canal Grande binnengaat.
Ook weer een aankoop en verpieswedstrijdje dat hij won van het Guggenheim kunstimperium. Dat van het Guggenheim museum in New York, Las Vegas, Bilbao, Abu Dhabi en ook Venetië. Waarbij dat museum in Venetië binnenkort een verhaal gaat opleveren.
Maar terug naar Marlene Dumas. Opgegroeid in Zuid-Afrika en als kunstenaar opgeleid in Nederland. Na die aankoop bij het Van Abbe steeds bekender geworden, nu vertegenwoordigd door wereldwijd bekende galerieën, met in de loop der jaren exposities in de bekendste musea voor moderne kunst en aangekocht voor allerlei privécollecties. Zoals die van François Pinault. Logisch dus dat hij gedurende de periode van deze Biënnale di Venezia 2022 (nog tot eind november) haar eens extra in het zonnetje wilde zetten.
Goed natuurlijk voor de waarde van zijn eigen collectie en ook goed voor de verkoop en veilingprijzen van Dumas. Tegenwoordig een paar miljoen, geen probleem. Of het dat waard is? Dat is de eeuwig durende discussie bij kunst. Maar de expositie was absoluut de moeite waard.
Dumas weet in haar werken, vaak gebaseerd op en geïnspireerd door foto’s, met weinig vlekken en streken een persoon, een gezicht, een emotie neer te zetten. En dat is maar weinigen van de hedendaagse kunstenaars gegeven. Ik werd er af en toe echt door geraakt. Niet alleen vanwege ‘goed gedaan’, ook vanwege die emotie die ze zo raak weet te ververven.
En ook als ze met hele reeksen portretten aan de gang gaat, kun je tijdenlang kijken en speuren.
Één van de hoogtepunten tijdens deze Biënnale. Want zo waren er meer. Welke? Tot volgende week.
TOOS
Ik heb er voorgaande jaren al wel vaker over geschreven. Omdat het door de jaren heen geleidelijk aan veranderend kunstpanel mij elke keer opnieuw weer gunstig is gezind met een nominatie. Zo ook nu. Toch mooi van die zo’n 100 museumdirecteuren, conservatoren, docenten kunstgeschiedenis, kunsthistorici,kunstrecensenten en verzamelaars.
Eind juni zit ik toch altijd wel een beetje in spanning. Al een aantal jaren elke keer weer. Want dan komt er, net als bij de pausverkiezing in het Vaticaan, witte rook uit de schoorsteen van de Stichting Kunstweek. De stichting die ooit in 2002 begon met de organisatie van de verkiezing van de Nederlandse Kunstenaar van het Jaar. En bij die witte rook daalt de lijst neer met de namen van de 90 genomineerden voor die titel. Die negentig krijgen altijd al een dag eerder bericht van hun uitverkiezing. Vandaar dus de hierboven aangehaalde spanning. Krijg ik opnieuw dat mailtje? Want ik blijf het een grote eer vinden mijn naam op de verkiezingslijst terug te vinden, ook al heb ik er al heel wat keertjes op gestaan. En ja hoor, ook in deze 16e editie zat ik er weer bij!
Met die jaarlijkse verkiezing en de daarmee samenhangende Kunstweek altijd aan het begin van november als leidraad. Met een reeks kunstbeurzen door het hele land voor zowel professionele als amateurkunstenaars die daarmee via een eigen bijdrage een podium krijgen voor hun werk. Met de zogenaamde C-kaart waarmee je korting krijgt op allerlei cultuuruitingen in het hele land. Verder is er een serie boeken “Beeldende kunst in Nederland” en “Jaarboek Kunstenaars” ontstaan. Zoals ook de club Vriend van Stichting Kunstweek en een club van partners en sponsors waardoor dat alles zonder gemeentelijke en rijkssubsidies kan draaien. Of de Nationale Associatie voor Beeldend Kunstenaars NABK die zich inzet voor de beeldende kunst in het algemeen. En wie weet vergeet ik nog een en ander.
Baby’s altijd lief? Kijk dan eens naar de serie van vier grote schilderijen met baby’s hierboven en bepaal zelf maar wat je daarvan vindt. Of die liggende hoofden waarvan je niet goed weet of ze met slaap of met de dood hebben te maken. Ik ga naar aanleiding daarvan geen onbegrijpelijke, conceptuele kunstteksten produceren. Die zijn er al veel te veel. Ik kijk gewoon liever en dan zie ik wel of die kunst me treft of niet. Bij Dumas wordt ik dan vaak getroffen. Het interessante is dat zij gezichten eigenlijk altijd vervormd weergeeft, maar ze tegelijkertijd heel goed weet neer te zetten. Meestal kloppen verhoudingen tussen ogen, neus, mond en gezichtsvorm niet. Maar op die manier ontstaan wel kenmerkende en intrigerende, persoonseigene gezichtsuitdrukkingen . ’t Klopt op de een of andere manier. En dat is knap.
Mijn nieuwsgierigheid naar de tentoonstelling van Rothko is nu bevredigd. Van hem had ik in werkelijkheid ooit maar enkele schilderijen gezien. Schilderijen trouwens waarvan recent het hiernaast afgebeelde No.21 (Red, Brown, Black and Orange) voor 45 miljoen dollar in New York op de veiling werd verkocht. Zou ’t dat waard zijn? Vast niet! Is die kunstmarkt voor de grote namen in de moderne kunst overspannen? Vast wel! Zijn er mensen met veel te veel geld die graag pronken in hun omgeving met de vraag “Heb je mijn nieuwe Rothko al gezien”? Beslist! Maar dat ter zijde.
Europese verkiezingen, gemeenteraadsverkiezingen. Daarmee hebben we de politieke kant dit jaar wel gehad. Maar er valt beslist nog wel meer te kiezen.
TOOS&ART 