Geen Gordiaanse maar een Musiomse knoop in Amersfoort

Alexander de Grote en de Gordiaanse knoop

Alexander de Grote wist ’t wel bij die onontwarbare kluwen van de beruchte Gordiaanse knoop. Hup, zwaard erbij en doormidden klieven dat ding! Niet bijzonder elegant, wel effectief en ook goed voor een verhaal dat de eeuwen kon overleven. Die Musiomse knoop echter is er één van nu en bestaat alleen in mijn fantasie. Als een warboel van vervlochten stukken touw met uitstekende losse eindjes. Wel gelabeld. Zoals met Musiom, academie,Poen de Wijs,Egypte, Ikarus, Hans Koch, Steendrukmuseum, Margot Homan,Cultuuriconografische Symboliek, 10 voor een examen en nog zo wat.  Voor de ontwarring neem ik je mee naar het Musiom in Amersfoort. Naar de expositie ‘Herkenning in Vervreemding’.

screenshot van de website van het Musiom

Dat Musiom (https://musiom.art/) is eigenlijk nog maar een kleutertje  in de Nederlandse museumwereld, nog geen drie jaar oud. Maar van het begin af aan een bijzonder museum. Ik schreef er hier vorig jaar al eens over vanwege een tentoonstelling met ook schilderijen van mij. En ik schreef er opnieuw  over afgelopen februari  in verband met een expositie die open zou zijn gegaan maar dat toen toch maar niet deed. Corona, weet je wel. Dat is die ‘Herkenning in Vervreemding’. Een tentoonstelling waarin mijn te vroeg overleden kunstgenoot Poen de Wijs een belangrijke rol kreeg toebedeeld. Maar vanaf 5 juni mochten eindelijk de toegangsdeuren weer van het slot. Reden voor mij om nu met die Musiomse knoop aan de gang te gaan.

Poen de Wijs leerde ik kennen omdat ik ooit in Egypte de man tegenkwam die in dit blog regelmatig opduikt als levensgezel en omdat Poen een goeie vriend van levensgezel was. Poen bleek een zeer aimabele kunstcollega en geen conculega, want hij was altijd bereid om zijn kennis van het kunstvak en ervaring in het kunstenaarsbestaan met anderen te delen. Een ongebruikelijk verschijnsel in de kunstwereld. Daardoor kwam ik ergens bij een kunstevenement ook beeldhouwer Margot Homan tegen. Mij van naam wel bekend maar niet als persoon. En wie stond er aan de zijde van Margot? Haar man Hans Koch. Wist ik veel dat ik op die manier na jaren nog eens mijn oude academiedocent in het vak Cultuuriconografische Symboliek opnieuw zou tegenkomen? En wist ik veel dat hij bij het horen van mijn naam gelijk wist dat hij mij ooit die 10 had gegeven voor het examen in zijn vak. Want die gaf hij maar verrekte weinig. Kijk, zoiets schept natuurlijk gelijk een klik die bij een later treffen nog weer eens bevestigd werd.

deel van de expositie

Dus hoe mooi is ’t dat Margot Homan met haar prachtige beelden in brons en marmer nu mede-exposant van Poen is in ‘Herkenning in Vervreemding’. En dat er een actieportret hangt van haar, geschilderd door Poen. En dat er haar marmeren beeld ‘Ikarus’ staat waarvan ik bij levensgezel thuis sinds het overlijden van Poen in 2014 de bronzen versie kan bewonderen.

portret van Margot Homan, geschilderd door Poen de Wijs

op de voorgrond het marmeren beeld Ikarus van Margot Homan

Een beeld dat eerst jaren het huis van Poen sierde maar het afscheidsgeschenk van Poen’s weduwe Marleen werd aan levensgezel toen ze uiteindelijk verhuisde naar Frankrijk. Zo zie je dus hoe allerlei kunstlijnen in die expositie in het Musiom met elkaar verweven zijn.

een paar foto’s van de expositie

Maar dat is nog niet alles! Want wie zit er sinds kort in het bestuur van de stichting die het Musiom beheert? Ene Frank van Oortmersen. De man in het midden op onderstaande foto.

overhandiging van mijn steendrukken aan toenmalig directeur Frank van Oortmersen van het Nederlands Steendrukmuseum

De man die toen directeur was van het Nederlands Steendrukmuseum in Valkenswaard en die ik daar van elk van de door mij gemaakte steendrukken een exemplaar overhandigde voor de collectie van het museum. De man die dat museum grandioos op de kaart wist te zetten, de man met wie ik nog steeds een goed contact heb en de man die nu het Musiom bij gaat staan. Prachtig toch?

nog wat foto’s

dwalend over de etages en door de gangen van het Musiom vind je ook een schilderij van mij uit de museumcollectie, gecombineerd met beelden van Margot

hoe zit dat nu precies?

Poen gecombineerd met abstract

doorkijkje naar de beeldenbinnenplaats van het Musiom

Dus zeg nou zelf, is de Nederlandse kunstwereld nu groot of is die klein? Of is die groot in het kleine? Je antwoord kun je mailen naar toosvanholstein@xs4all.nl. Levensgezel heeft me beloofd de goede antwoorden op een zo partijdig mogelijke manier eruit te zullen zeven.

En wat betreft de expositie? Die duurt nog tot half november (toegankelijk met de museumkaart) en is absoluut de moeite waard. Wat zou ’t trouwens mooi zijn als bijvoorbeeld ook Museum MORE, dat bekende en vooral aan het Nederlands realisme gewijde museum in Gorssel, ooit ook een hommage aan Poen de Wijs zou brengen. Zijn kunst verdient dat voor de volle 200%. Van Museum Musiom naar Museum MORE, bekt dat niet lekker?Tot volgende week.

TOOS

Toos, Terneuzen en Mathilde Willink

Mathilde Willink

Carel Willink en zijn muze

Wat ik met Mathilde Willink heb? Nou, tot voor kort niet veel meer dan de meeste Nederlanders. Oké, ze was een aantal jaren lang de extravagant opgemaakte muze en Amsterdamse societykoningin van de veel oudere magisch-realistische schilder Carel Willink (1900-1983), ze verscheen in de prachtig barokke en ook al extravagante kleding van mode-ontwerpster Fong Leng, ze maakte Willink bekender, hij maakte een groot, iconisch portret van haar en ze stierf veel te jong. Zelfmoord of moord? Dat is nooit opgelost. Maar dat was dan wel zo’n beetje wat ik wist.

Zo moet ik tot mijn grote schande toegeven dat ’t mij volstrekt onbekend was dat ze uit Terneuzen kwam. Die stad op ‘de andere kant’, zoals Zeeuws-Vlaanderen hier op Walcheren wordt betiteld. De Westerschelde, zo klinkt daarin door, vormt dus niet alleen een geografische scheiding.

Maar in Terneuzen zelf wisten ze dondersgoed dat Mathilde daar op 7 juli 1938 was geboren. Dit jaar dus op de kop af 80 jaar geleden. Reden voor een groep enthousiastelingen om daar een uitgebreide manifestatie omheen te gaan bouwen die in juli moet gaan plaatsvinden. Een manifestatie die verder moest reiken dan alleen Zeeuws-Vlaanderen. Meer noordwaarts dus, via Zeeland de rest van Nederland in. Naar hun ‘die andere kant’. Want dat sentiment is tweekantig.

Vandaar dat de organisatie ook graag kunstenaars uit bijvoorbeeld Walcheren bij hun evenement wilde betrekken. Op hun uitnodiging heb ik heel spontaan en enthousiast ja gezegd. Leuk leek me dat. Alhoewel, leuk? Tegenwoordig moet je dan, geloof ik, zeggen dat je ’t een uitdaging vindt. Schijnt beter te klinken. Op dus naar die andere kant, naar Terneuzen, voor een bespreking en een rondgang langs de verschillende beoogde manifestatielocaties.

Het gevolg? Dat ik nu heel druk aan het ‘mathilden’ ben.

bezig met de installatie

Met een installatie die, zoals ’t er naar uitziet, in de Grote Kerk komt. Met een met groot drieluik dat in galerie Lokaal 54 komt te hangen. En met nog iets anders dat toch al op mijn verlanglijst stond maar nu helemaal een verplicht nummer werd. Een bezoek aan het uit de middeleeuwen stammende kasteel Ruurlo in de Achterhoek. Daar waar kunstverzamelaar en mecenas Hans Melchers sinds juni vorig jaar het grootste deel van zijn Willink-collectie heeft ondergebracht. Het kleinere deel bleef achter in zijn tweede museum, ’t prachtige MORE in Gorssel, niet ver van Ruurlo.

ingang van kasteel Ruurlo

achterzijde

Was mijn verlangen destijds gewoon ’t zien van dat gerestaureerde kasteel en de Willinks, na die Terneuzense uitnodiging was ik nu natuurlijk extra gefocust  op Mathilde. Hoe werd zij er gepresenteerd? Wat kon ik daar nog van opsteken?

Dat museum is echt een must!Prachtig zoals dat kasteel is gerestaureerd. Prachtig zoals er nieuwe zowel oud als modern aandoende houten vloeren zijn gelegd. Prachtig zoals met modern design en moderne materialen de muren zijn behangen op een manier die doet lijken of het al eeuwen zo is geweest. En prachtig ook de nieuwe brug en glazen ingang die perfect zijn geïntegreerd. Chapeau! Voor zowel de miljoenen van Melchers als de architecten.

enkele van de Willink-zalen

Carel Willink laat ik maar even zitten, ’t gaat nu om Mathilde. Aan haar werd ook ruim aandacht besteed. Met centraal een aantal Fong Leng gewaden die ze ooit heeft gedragen en natuurlijk dat iconische portret met jurk. Met in een vitrinekast een bijna gelijkend exemplaar van dat glinstergewaad. De ‘echte’ kan namelijk niet meer worden getoond. Over haar turbulente laatste paar levensjaren na de scheiding van Willink werd ik echter niet veel wijzer gemaakt. Maar ja, het museum is ten slotte ook gewijd aan Carel.

een paar van de jurken die Mathilde droeg

HET schilderij en DE jurk

Dat Mathilde als icoon nog steeds aanspreekt blijkt wel uit allerlei boeken over haar leven en de misdaadroman die Thomas Ross over haar dood schreef. Net zoals uit de vele filmpjes die er over haar op YouTube staan. Zoals bijvoorbeeld een interview met haar door die enge roddelkoning Henk Van der Meyden, de man waaraan je als societyfiguur destijds niet voorbij kon.

Nu op naar 7 juli. Ik ga in ieder geval mijn bijdrage leveren, inspiratie genoeg. Dit wordt vervolgd, da’s duidelijk. Tot volgende week.

TOOS

Toos in ’t Rijksmuseum? Zou best wel eens kunnen!

Of ik het leuk zou vinden als er kunst van mij in het Rijksmuseum in Amsterdam te vinden zou zijn? Allicht! Maar Toos, dat Rijks is toch alleen voor ouwe en heel ouwe knarren die ook al heel lang dood zijn? En dat ben jij toch nog niet? Ja en ja. Maar ons Nederlandse kunstwalhalla is al een poosje bezig met een inhaalslag. Hedendaagse kunst mag een grotere rol gaan spelen. Om dus op de titel hierboven terug te komen en daarbij de titel van een oude James Bond film aan te halen, Never Say Never Again.

Of ik me met bovenstaande op drijfzand begeef? Nee hoor, zeker niet! Er zit zelfs een interessant verhaal achter. Een verhaal dat begint bij een bericht van ene Elisabeth dat een poosje geleden plompverloren in mijn digitale IN-bak viel en een daarop volgend bezoek van diezelfde Elisabeth aan mijn atelier.

samen met Elisabeth in mijn atelier

Maar eigenlijk begint dat verhaal nog heel veel jaren eerder. Bij de toen 11-jarige Elisabeth in haar woonplaats Bergen. Dat bekende dorp in Noord-Holland, vlak achter de ter plekke zeer hoge duinen. Een dorp met een groot kunstverleden. Bijvoorbeeld omdat Adriaan Roland Holst (1888-1976), destijds de Prins der Dichters, er woonde. Omringd natuurlijk door een grote schare bewonderaars en mededichters en schrijvers. En ook omdat een uitgebreide kunstenaarskolonie daar de stoot gaf tot het ontstaan van de Bergense School. Een artistieke stroming die een belangrijk hoofdstuk vormt in de Nederlandse kunstgeschiedenis van de eerste helft van de 20ste eeuw.

Roland Holst, geschilderd door Wiegman, 1934

Je kunt dus stellen dat de jonge Elisabeth opgroeide in een van cultuur doordesemde omgeving. Adriaan Roland Holst, Jani voor haar met zijn intimi-naam, kwam vaak bij haar ouders over de vloer. Matthieu Wiegman, één van de belangrijkste figuren binnen de Bergense School, woonde bij hun op het erf en had daar ook zijn atelier. Eigenlijk logisch dus dat beide kunstenaars iets maakten voor het poëzie-album dat Elisabeth kreeg op haar 11de verjaardag.  En daarmee de basis legden voor een kunstqueeste van Elizabeth. Eerst in Bergen en later door heel Nederland. Een queeste die nog steeds voortduurt.

Nu, zo’n 55 jaar later, is dat eerste poëzie-album uitgegroeid tot een serie unieke kunstboeken. Met als opzet een werk van een bekend kunstenaar op de ene pagina en op de andere een begeleidende tekst van óf die kunstenaar óf een dichter/schrijver. Wel alles origineel natuurlijk, geheel en al speciaal voor dat album. Wat namen naast die twee eersten? Gerrit Kouwenaar, Bert Schierbeek, Neeltje Maria Min, Juul Deelder, Simon Vinkenoog, Remco Campert, Adriaan van Dis en Ivo de Wijs als dichters/schrijvers. Niet de minsten dus. Dat een aantal van hen al overleden is? Dat geeft aan hoe lang Elisabeth al met haar project bezig is.

Bij de beeldende kunstenaars is ’t van hetzelfde laken en pak.  Ans Wortel, inwoonster van Bergen met ooit een expositie in het Stedelijk Museum Amsterdam en met door het Rijksmuseum aangekocht werk. Nu onterecht wat weggezakt in de aandacht. Jan Wolkers , als schrijver in feite nog beroemder dan als kunstenaar. Herman Gordijn, met net een prachtige expositie in het nieuwe museum MORE in Gorssel. Of Anton Heijboer van wie nu een tentoonstelling in het Haags Gemeentemuseum gaande is. Wie kent ‘m niet vanwege vooral zijn levensstijl? En wie kent niet de zelfs wereldberoemde schrijver en illustrator Dick Bruna met zijn Nijntje? Een maand voor zijn dood maakte hij nog met veel plezier een bijdrage voor Elisabeth.

bezig met mijn tekst in het album

tekst af en al vast een oefentekeningetje

Maar veel namen in de albums behoren gelukkig bij nog springlevende kunstenaars. Kees Verkade, Matthijs Röling en Armando. Sam Drukker en Jeroen Hermkens, beiden verkozen tot Kunstenaar van het Jaar. Of theaterman Herman van Veen. Schildert die dan? Jazeker. Er hangen werken van hem in galerie Onze Lieve Vrouwe in Maastricht waar ook schilderijen van mij zijn te vinden.

Nu mag ik dus ook mijn naam toevoegen aan dat illustere rijtje. Want dat was natuurlijk het verzoek van Elisabeth in dat in het begin genoemde mailtje. Of ik ook een bijdrage wilde leveren? En dat deed ik dus. Twee zelfs, zodat ze nog een keus had ook. Iets dat ik ook vaak doe bij opdrachten. Dan maak ik twee schilderijen opdat de opdrachtgever/geefster een keus heeft.

de aquarel van de twee die ’t niet geworden is

mijn uiteindelijke bijdrage in het album

Blijft over dat Rijksmuseum. Want het is Elisabeth’s bedoeling haar uiteindelijk tot zeven albums uitgegroeide verzameling aan het Rijks te schenken. Als ze dat willen hebben natuurlijk. En ze zouden natuurlijk wel gek zijn dat te weigeren. Want is Elisabeth in de loop der jaren niet al drie keer op verzoek van de redactie van ‘Tussen Kunst en Kitsch’ in dat kunstprogramma opgetreden? Met die albums! Trouwens, wat ze in haar hoofd heeft zitten, dat zit niet enz…. Daarvoor ken ik haar nu wel goed genoeg. Zeker na onlangs nog een heerlijke Surinaamse maaltijd bij haar thuis in Noord-Holland. Tot volgende week.

TOOS