Als ik weer eens in Nice verblijf, in mijn nu dus Werelderfgoed-atelier (lees hier maar), is een bezoek aan het moderne-kunst-museum MAMAC gewoonweg verplichte kost. Nu dus ook, wel vlak nadat voor toegang tot Franse musea de passe sanitaire verplicht was gesteld. Zodoende hadden levensgezel en ik bij voorbaat onze internationale QR-code te voorschijn getikt op de CoronaCheck-app. Maar ’t leek ons wel een interessant experiment om te testen of het medisch paspoort ook als voldoende zou worden aangemerkt. In de voorgaande weken was er namelijk voor zowel code als paspoort nergens ook maar enige belangstelling geweest.
Wij dus zwaaien met dat door verre reizen behoorlijk volgestempelde Gele Boekje. Zoals al die miljoenen Chinezen dat in de jaren zestig deden met het Rode Boekje van Mao om hun Grote Leider onvoorwaardelijke trouw te tonen. Jammer, niet genoeg. Dat Gele Boekje leek een volstrekt nieuw belevenis voor de deurbewaker. Dus maar even die stempels getoond met daarin vetgedrukt PfizerB. Frons, frons op z’n voorhoofd, uitleg van onze kant en diep nadenken bij hem met positief resultaat. We werden doorgezwaaid. De QR-code kon dus verborgen blijven maar het gezichtsmasker moest wel tevoorschijn worden getoverd.
Daardoor kwam me ineens mijn laatste museumbezoek in Nederland weer voor de geest. Aan ‘De Pest’ in Museum Het Valkhof in Nijmegen, vlak voor vertrek naar Nice. Vanzelfsprekend een moetje in deze coronatijden. Eigenlijk zou ’t heel toepasselijk zijn geweest om de bezoekers in plaats van dat muilkapje een snavelmasker op te laten zetten. Zoals in vroeger tijden wel werd gedaan door dokters en verplegers als de beruchte Zwarte Dood weer eens rondwaarde.
Dat zou nog wat humoristische sjeu hebben gegeven aan een verder behoorlijk tegenvallende expositie. Die overigens al gepland stond voordat Covid-19 aan z’n wereldreis begon. De pest, die eeuwenlang alsmaar weer opnieuw epidemisch uitbrak, had als onderwerp veel en veel beter kunnen worden uitgediept dan nu gebeurde op die oude kasteelberg van Karel de Grote (748-814). Bij de toegangszaal begon ’t trouwens best aardig. Met onderstaande maatregelen tegen de builenpest toen er in 1664 in Nijmegen weer eens een epidemie was uitgebroken.
Best bekend, toch? Maar daarna? Toen werd ’t de ene Heilige Sebastiaan (gestorven in 288) na de andere. Want hij was blijkbaar een bekend beschermheilige tegen de pest vanwege de vele heidense pijlwonden die hij als standvastig christen had overleefd.
Laat ik nu, vanuit de kunstgeschiedenis, altijd gedacht hebben dat de Heilige Rochus (1295-1327) de bekendste was van alle aan de pest gekoppelde beschermheiligen en dat Sebastiaan ergens achteraan in die rij stond. Rochus, de Fransman die in de 14e eeuw pestlijders bezocht, ze soms genas met een kruisteken, zelf de pest kreeg maar door een engel werd genezen en die op oude schilderijen altijd wordt afgebeeld met een pestbuil op een bovenbeen. Maar gelukkig, daar was aan het eind van al die Sebastianen toch ineens nog een Rochus. Zij ’t toch in gezelschap van die man met de pijlen.
‘Gaat ’t dan nu echt beginnen’ dacht ik nog. Komt nu bijvoorbeeld de ‘Decamerone’, die beroemde raamvertelling van middeleeuwer Boccacio (1313-1375)? Geïnspireerd door de grote pestepidemie in Florence in 1348 en eeuwenlang inspiratiebron voor vele kunstenaars. Maar nee hoor, niks geen Decamerone. En ook geen Isaac Newton (1643-1727), de grote natuurkundige, die door een pestepidemie te ontvluchten de wiskunde op een hoger plan tilde en zijn zwaartekrachttheorie ontwikkelde. Niente, nada!
En waar bleven de gevolgen van hoe de Zwarte Dood rond 1350 over Europa raasde en mogelijk bijna de helft van de bevolking doodde. Door alle rangen en standen heen. Heel Europa op z’n gat en niks geen NOW-ondersteuning. De sociale orde totaal ontwricht. Hongersnoden, mee omdat ook veel boeren stierven. Complottheorieën waarin de joden de schuld kregen van het verspreiden van de pest. Ja, wie anders? Vele duizenden, zoniet tienduizenden werden er vermoord. Vrijwel niets van dat alles kwam ter sprake. Trouwens, complottheorieën? Ja hoor, ook destijds al. Alleen wisten ze toen nog niks van microchips in zombievaccins.
Niet dat er verder niks interessants was te vinden. Maar ’t had echt zoveel beter gekund.
Door die onnodig vele Heilige Sebastianen en die te enkele Heilige Rochus kwam bij mij wel een vraag op. Want moet er door het Vaticaan eigenlijk niet een Corona-beschermheilige worden benoemd? Maar ja, wie oh wie? Zelf denk ik aan de wijze Catharina van Alexandrië. In de middeleeuwen ook als pestheilige aangeroepen maar bijna zeker een fictief karakter dat vermoedelijk gedeeltelijk gebaseerd is op Hypathia van Alexandrië. Een beroemde vrouwelijke wiskundige/astronoom/filosoof die in 415 werd vermoord door christenen die de wetenschap verwierpen. En laten we nu net onze coronavaccins aan de wetenschap te danken hebben. Terwijl vandaag de dag nog steeds ‘ongelovigen’ diezelfde wetenschap in een kwaad daglicht proberen te zetten. Interessant toch? Ik ga dus voor Catharina!Tot volgende week.
TOOS
TOOS&ART 