Een echte Zeeuwse godin

Kijk, Friesland heeft zijn eigen schoonheidsgodin in de vorm van Doutzen Kroes. Maar die schoonheid gaat zeker en vast vergankelijk blijken. De Haagse Anouk wordt ook behoorlijk aanbeden om vooral haar muzikale kwaliteiten. Waarbij ’t dan maar de vraag is of dat nog eeuwen gaat duren. In Zeeland ligt dat heel anders. Daar hebben we Nehalennia. Al een paar duizend jaar lang. Een Zeeuwse godin die gewoon voort blijft leven. Zoals in de naam van de Middelburgse Nehalennia Scholengemeenschap en het Nehalennia Hotel in Domburg. En, eigenlijk veel belangrijker, ook in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.

ontvangsthal van Museum van Oudheden

Ik was daar laatst voor de nu afgelopen tentoonstelling ‘Goden van Egypte’, maar toch ook voor Nehalennia. Als lokale godin aanbeden in Zeeland gedurende de Romeinse tijd. Daarna letterlijk in zee verdronken en eeuwen lang uit het oog verdwenen om uiteindelijk haar kop weer boven water uit te steken en erop te wijzen dat ze nog wel degelijk bestond. Waardoor ze een prachtige rol ging spelen in de roman ‘Waterproef’ van de Vlaamse schrijver Paul Koeck met als gevolg weer inspiratie voor mij om haar te vereeuwigen op het schilderij ‘Nehalennia’. Godinnen kunnen rare sprongen maken om weer in beeld te komen.

Toos van Holstein, Nehalennia, olieverf drieluik

In dat Rijksmuseum van Oudheden kan ze nu opnieuw aanbeden worden. Gewoon zoals dat in de 2e en 3e eeuw rond de monding van de Westerschelde werd gedaan door reizigers en handelaren in het Noordzeegebied. Die lieten graag stenen altaartjes en platte votiefstenen met inscriptie maken om Nehalennia gunstig te stemmen of te danken voor bewezen diensten bij een goed verlopen handelsreis naar Brittannië. Brexit? Hoezo?.

beeld van Nehalennia

3 etages oudheden: van Egypte via Grieken en Romeinen naar Nehalennia bovenin

Die altaren kwamen terecht in tempels bij Colijnsplaat en Domburg. De eerste verdween door heftige stormen onder het Oosterschelde-water. De tweede raakte eerst bedolven onder het stuifzand van nieuwe duinen tot ook daar stormen de kustlijn landinwaarts sloegen. Waardoor de locatie zich nu ergens in zee bevindt bij Domburg. Eeuwen  later zorgden weer andere stormen ervoor dat brokstukken aanspoelden op de kust, terwijl in 1970 een visser een stukje Nehalennia opviste bij Colijnsplaat. Met als gevolg uitgebreide zoektochten op de bodem van de Oosterschelde en een geweldige verzameling Nehalennia-altaren in Leiden.

Die wilde ik al heel lang eens zien. Maar ja, zoals dat dan gaat, ’t kwam er maar niet van. Tot nu dus. Prachtig om daar in Leiden vanuit de oude Egyptische cultuur met een paar stappen terecht te komen in de Zeeuwse historie van bijna tweeduizend jaar geleden.

In het Zeeuws Museum in Middelburg bevinden zich ook nog wel een paar Nehalennia overblijfselen maar Leiden spant toch echt de kroon. Net zoals dat boek van Paul Koeck van mij ook een kroontje mag krijgen. Ik heb ’t een aantal jaren geleden met grote gretigheid gelezen. Magisch realistisch. Een tijd van eeuwen bestrijkend. Een stenen Nehalennia die er in rondloopt en diepe voetstappen in de zompige Zeeuwse klei achterlaat. In een Zeeuws decor dat door stormen,  dijkdoorbraken en overstromingen in de loop van die eeuwen voortdurend veranderd. Een absolute aanrader. En dat Nehalennia-schilderij van me? Daarvan heb ik nog geen afscheid kunnen nemen, dat heb ik nog steeds in mijn atelier. Tot volgende week.

TOOS

Wegwijzeren in het Walcherse Nieuw- en Sint Joosland

Ooit golfde er het water van de Westerschelde en nu hangt er mijn kunst. Waar? In Nieuw-en Sint Joosland.  Een gebied bij Middelburg dat in de 17e eeuw langzaamaan werd ingepolderd. Een gebied waar nog weer een paar eeuwen later een schooltje kwam, De Wegwijzer. Nu ook een gebied dat min of meer los gesneden ligt van Middelburg door de snelweg A58 richting Vlissingen. Dat Nederlandse Land’s End, ons eigen Cap Finisterra, ons eigen eenzame Eind van de Wereld als je die stoere binken van mariniers ten minste mag geloven. Die mannen die overal ter wereld gedropt moeten kunnen worden om deze wereld te helpen redden maar niet kunnen overleven in Vlissingen. Maar dat terzijde. Nu gaat ’t om dat oude schooltje dat al lang geen schooltje meer is.

Theater De Wegwijzer in Nieuw-en Sint Joosland

’t Is namelijk een theatertje geworden: Theater de Wegwijzer (https://www.theaterdewegwijzer.nl/). Opgezet door een paar eigenzinnige en bevlogen theaterdieren, Trudi Wams en Arnout Schop. En in het jaar 2004 ingewijd door nog zo’n ander eigenzinnig figuur,Youp van ’t Hek. Maar wat heeft dat alles met mijn kunst te maken?

theaterzaal met de plafondschildering van Reynier de Muynck en portretten van artiesten die er hebben opgetreden

Een paar weken geleden kreeg ik een berichtje van Trudi. ‘Toos, mijn muren zijn leeg, kun jij daar iets aan doen?’ Nu ken ik Trudi al weer wat jaartjes. Eerst doordat ik één, twee keer per jaar een voorstelling bijwoonde in De Wegwijzer. Waardoor ik bijvoorbeeld Freek de Jonge, als ik zijn woorden van destijds ten minste mag geloven, voor de eerste keer in zijn leven een gitaar op het toneel hoorde betokkelen bij een try-out. Dat heb ik daarna nooit meer waargenomen en ik kan best verklappen dat dit ook helemaal niet erg is. Maar ik leerde Trudi nog weer beter kennen toen ze in 2014 de Homerische rockopera ‘O die Zee’ in Fort Rammeken bij Ritthem organiseerde. Een overweldigend theatergebeuren waaraan ik ook een steentje mocht bijdragen met mijn serie schilderijen over de Ilias en Odyssee van Homerus.

In De Wegwijzer hebben Trudi en Arnout traditiegetrouw altijd een tijd lang werk van een door hen uitgezochte en bewonderde Zeeuwse kunstenaar hangen. Zoals dat van Ruden Riemens, een bekende Zeeuwse fotograaf die toevallig ook nog mijn één-huis-verder-buurman is aan de Korendijk. Of sinds een jaar dat van Frank van der Meijden. In een ander leven manager van de overbekende Zeeuwse band BLØF en nu succesvol met een geheel eigen vorm van kunstkastjes. Daarvan hing er dus al een hele poos een rij in de foyer van het theater. Tot er een hoteleigenaar voorbij kwam die zei ‘doe die mij maar allemaal’. En toen was de wand ineens leeg en kwam dat berichtje van Trudi aan mij.

twee vriendinnen voor het theater

Natuurlijk zei ik ‘ja’. Want ik vind Trudi een dijk van een wijf. Zeg nou zelf, een import Amsterdamse die het lef had om zonder subsidie samen met technische man Arnout een theatertje van 80 plaatsen te beginnen in een Walchers dorpje? Hoeveel mensen zouden dat aandurven? Daar werk ik graag mee samen!

bezig met het inrichten van de foyer

En het leuke is natuurlijk dat ik nu bij komende voorstellingen die ik in De Wegwijzer ga zien mijn eigen schilderijen kan zien hangen. Dat maakt het daar altijd gezellige borrelen achteraf alleen nog maar gezelliger. Zeker ook na de opmerking van Trudi die ik de avond na het inrichten ontving: ‘De foyer is zo mooi en kleurrijk. We zijn al een paar keer gewoon wezen kijken’. Tot volgende week.

TOOS

Zeeuwse Zomer aan Zee

Jan Toorop, Zee en duin bij Westkapelle 1907

De zomervakanties zijn voorbij. Ten minste die van de scholen. Wat niet wil zeggen dat de drukte aan de Walcherse kust dan ook voorbij is. Nu wordt ‘t, zoals levensgezel dat uitdrukt, grijze-koppen-tijd. Een paar jaar geleden zagen we dat begin september op een zaterdag levendig geïllustreerd. Zeeland  binnenrijdend vanaf Bergen op Zoom constateerden we dat het tegemoet komend verkeer substantieel bestond uit met gezinnen gevulde campers en gezinsauto’s met fietsen en fietsjes achterop of met de bekende sleurhut er achter. En Zeeland in? Ook zoiets, maar dan met een vulling van veelal ‘grijze koppen’. Een Zeeuwse Zomer aan Zee bestrijkt tegenwoordig dan ook flink wat maanden. Was die periode begin 20ste eeuw absoluut korter en rustiger, ze was er niet echt minder zomers door. Kijk maar.

Ferdinand Hart Nibbrig, Gezicht op het dorp Zoutelande 1912

Dit schilderij maakt deel uit van ‘Aan Zee’, een heerlijk zomerse tentoonstelling in het Haags Gemeentemuseum helemaal gewijd aan Walcheren. De rust die Zoutelande hier nog uitstraalt is deze stralende zomer trouwens wel anders geweest. Zou de hit ‘Zoutelande’ van het Zeeuwse Bløf hier ook een aandeel hebben gehad? ’t Is maar een vermoeden! Grappig dat in de bijbehorende video ook een soortgelijk vogelvluchtoverzicht van het dorp wordt gegevens als op het schilderij.

Maar waarom nu juist Walcheren in het Gemeentemuseum? Gewoon omdat ze er de grootste verzameling Mondriaans ter wereld bezitten. En daar willen ze af en toe natuurlijk wat mee. In dit geval in samenhang met werken van Jan Toorop, Jacoba van Heemskerck en dus Ferdinand Hart Nibbrig. Want al die kunstenaars kwamen rond 1910 een aantal zomers lang samen in Domburg. Destijds the place to be voor de adel en de rijken van Europa. En daardoor dus ook voor kunstenaars. Een kwestie van follow the money. Maar dat is weer een ander verhaal.

Het viertal kwam er trouwens niet alleen om te schilderen bij het beroemde Zeeuwse licht maar ook om te discussiëren en filosoferen over kunst in het algemeen in samenhang met hun eigen werk.

Jan Toorop (1858-1928), al behoorlijk beroemd tijdens zijn leven, was daarvan de aanstichter. Hij maakte de anderen enthousiast voor Domburg en omstreken en introduceerde bij hen ook het zogenaamde pointillisme. Een manier van schilderen met kleine kleurige puntjes die hij meenam vanuit zijn verblijf in Brussel waar dat weer was komen aanwaaien vanuit Parijs. Destijds het magisch en episch kunstcentrum van de wereld. Maar ook dat zijn weer andere kunstverhalen.

Jan Toorop, Zee en duinen te Domburg 1908

Jan Toorop, Dijkweg bij Westkapelle 1910

Ferdinand Hart Nibbrig, Zeeuws meisje 1914

Hart Nibbrig (1866-1915) bleef daarna zijn leven lang dat pointillisme trouw. Ook was hij zo enthousiast over Zoutelande dat hij er maar gelijk Huize Santvlught liet bouwen. Een nog steeds bestaande villa. Hij zal vast wel een paar losse familiekapitaalcenten hebben gehad want met zijn schilderen heeft ie ’t vermoedelijk

niet verdiend.

Jacoba van Heemskerck (1876-1923) zag uiteindelijk meer in het kubisme en de Duitse Expressionisten.

Jacoba van Heemskerk, Twee bomen 1908-1910

Jacoba van Heemskerk, Kasteel van Westhove 1913

overzicht van contributies voor het chique Badpalviljoen van Domburg

Maar ze bleef Domburg wel trouw. Niet zo moeilijk trouwens. Want haar rijke vriendin Marie Tak van Poortvliet, de eerste Nederlandse verzamelaar van moderne kunst, hoefde daar geen villa meer te laten bouwen, die bezat ze namelijk al. Villa Loverendale, een huis van zoete inval voor kunstenaars, kunstcritici en verzamelaars. Een grotendeels niet onbemiddeld gezelschap. Want ga maar na. Het boven op de duinen gelegen oude Badpaviljoen, een prachtig cultureel trefcentrum voor de toenmalige jetset, was alleen voor leden en introducees toegankelijk via een contributie van 10 gulden voor 4 maanden (zie foto). Beslist een hoop geld meer dan een eeuw geleden. Maar daarvoor had je dan ook wat met vanzelfsprekend een speciale herenzaal en aparte leesruimte voor de dames.

Badpaviljoen linksboven op het duin

En Mondriaan? Voor hem waren die Walcherse zomers en de schilderijen die hij er maakte van kerktorens en duinlandschappen vooral de opmaat naar zijn nu wereldberoemde abstractie met vlakverdeling door verticale en horizontale lijnen.

Mondriaan, Duin IV 1909

Mondriaan, Duinlandschap 1911

Mondriaan, Kerk te Domburg 1911

Mondriaan, Kerkgevel I-kerk te Domburg 1914

Hij is duidelijk de meest zoekende en vernieuwende van de vier kunstenaars, zo blijkt wel uit de expositie. Echt een aanradertje (nog tot 18 november). Je houdt er gewoon een heel blij en zomers gevoel aan over. Zie ook nog maar de officiële video van het museum.

Tot volgende week.

TOOS

Toos, Terneuzen en Mathilde Willink

Mathilde Willink

Carel Willink en zijn muze

Wat ik met Mathilde Willink heb? Nou, tot voor kort niet veel meer dan de meeste Nederlanders. Oké, ze was een aantal jaren lang de extravagant opgemaakte muze en Amsterdamse societykoningin van de veel oudere magisch-realistische schilder Carel Willink (1900-1983), ze verscheen in de prachtig barokke en ook al extravagante kleding van mode-ontwerpster Fong Leng, ze maakte Willink bekender, hij maakte een groot, iconisch portret van haar en ze stierf veel te jong. Zelfmoord of moord? Dat is nooit opgelost. Maar dat was dan wel zo’n beetje wat ik wist.

Zo moet ik tot mijn grote schande toegeven dat ’t mij volstrekt onbekend was dat ze uit Terneuzen kwam. Die stad op ‘de andere kant’, zoals Zeeuws-Vlaanderen hier op Walcheren wordt betiteld. De Westerschelde, zo klinkt daarin door, vormt dus niet alleen een geografische scheiding.

Maar in Terneuzen zelf wisten ze dondersgoed dat Mathilde daar op 7 juli 1938 was geboren. Dit jaar dus op de kop af 80 jaar geleden. Reden voor een groep enthousiastelingen om daar een uitgebreide manifestatie omheen te gaan bouwen die in juli moet gaan plaatsvinden. Een manifestatie die verder moest reiken dan alleen Zeeuws-Vlaanderen. Meer noordwaarts dus, via Zeeland de rest van Nederland in. Naar hun ‘die andere kant’. Want dat sentiment is tweekantig.

Vandaar dat de organisatie ook graag kunstenaars uit bijvoorbeeld Walcheren bij hun evenement wilde betrekken. Op hun uitnodiging heb ik heel spontaan en enthousiast ja gezegd. Leuk leek me dat. Alhoewel, leuk? Tegenwoordig moet je dan, geloof ik, zeggen dat je ’t een uitdaging vindt. Schijnt beter te klinken. Op dus naar die andere kant, naar Terneuzen, voor een bespreking en een rondgang langs de verschillende beoogde manifestatielocaties.

Het gevolg? Dat ik nu heel druk aan het ‘mathilden’ ben.

bezig met de installatie

Met een installatie die, zoals ’t er naar uitziet, in de Grote Kerk komt. Met een met groot drieluik dat in galerie Lokaal 54 komt te hangen. En met nog iets anders dat toch al op mijn verlanglijst stond maar nu helemaal een verplicht nummer werd. Een bezoek aan het uit de middeleeuwen stammende kasteel Ruurlo in de Achterhoek. Daar waar kunstverzamelaar en mecenas Hans Melchers sinds juni vorig jaar het grootste deel van zijn Willink-collectie heeft ondergebracht. Het kleinere deel bleef achter in zijn tweede museum, ’t prachtige MORE in Gorssel, niet ver van Ruurlo.

ingang van kasteel Ruurlo

achterzijde

Was mijn verlangen destijds gewoon ’t zien van dat gerestaureerde kasteel en de Willinks, na die Terneuzense uitnodiging was ik nu natuurlijk extra gefocust  op Mathilde. Hoe werd zij er gepresenteerd? Wat kon ik daar nog van opsteken?

Dat museum is echt een must!Prachtig zoals dat kasteel is gerestaureerd. Prachtig zoals er nieuwe zowel oud als modern aandoende houten vloeren zijn gelegd. Prachtig zoals met modern design en moderne materialen de muren zijn behangen op een manier die doet lijken of het al eeuwen zo is geweest. En prachtig ook de nieuwe brug en glazen ingang die perfect zijn geïntegreerd. Chapeau! Voor zowel de miljoenen van Melchers als de architecten.

enkele van de Willink-zalen

Carel Willink laat ik maar even zitten, ’t gaat nu om Mathilde. Aan haar werd ook ruim aandacht besteed. Met centraal een aantal Fong Leng gewaden die ze ooit heeft gedragen en natuurlijk dat iconische portret met jurk. Met in een vitrinekast een bijna gelijkend exemplaar van dat glinstergewaad. De ‘echte’ kan namelijk niet meer worden getoond. Over haar turbulente laatste paar levensjaren na de scheiding van Willink werd ik echter niet veel wijzer gemaakt. Maar ja, het museum is ten slotte ook gewijd aan Carel.

een paar van de jurken die Mathilde droeg

HET schilderij en DE jurk

Dat Mathilde als icoon nog steeds aanspreekt blijkt wel uit allerlei boeken over haar leven en de misdaadroman die Thomas Ross over haar dood schreef. Net zoals uit de vele filmpjes die er over haar op YouTube staan. Zoals bijvoorbeeld een interview met haar door die enge roddelkoning Henk Van der Meyden, de man waaraan je als societyfiguur destijds niet voorbij kon.

Nu op naar 7 juli. Ik ga in ieder geval mijn bijdrage leveren, inspiratie genoeg. Dit wordt vervolgd, da’s duidelijk. Tot volgende week.

TOOS

Een ZeBra met ZG

 Die ZeBra uit de titel ben ik natuurlijk. Een afkorting die staat voor Zeeuwse Brabander. Aan mijn g is namelijk duidelijk te horen dat ik niet uit het Zeeuwse kom maar uit die aangrenzende provincie. Maar ZG? Is dat een of ander gevaarlijk virus? Nou, wel een soort van. Het waart nu al een aantal achtereenvolgende winterseizoenen in februari door Middelburg. Maar gevaarlijk is het niet, wel leuk. Het nieuwe jaar van de Kunst en Cultuurroute Middelburg start namelijk, al weer voor de derde keer, met het thema Zeeuwse Gasten.

Die kunstroute in Middelburg (zie ook de website https://www.kunstroutemiddelburg.nl/ ) is zo langzamerhand best wel een fenomeentje. Al jaren lang elke 1ste zondag van de maand behalve in januari. Hoeveel van dat soort routes zouden er zijn in Nederland? Met ook elke maand weer de ‘Uitloper’. Een evenementenfolder over alles wat er in die maand gebeurt in Middelburg met een kaart van de route en een beschrijving van de deelnemende ateliers en galerieën.

Ook nu staan weer zo’n 30 deelnemers fris in de startblokken om de vele bezoekers een aangename kunstmiddag te bezorgen in ons onvolprezen Middelburg. De stad waarover ik al heel wat keren heb horen zeggen door bezoekers die er voor de eerste keer kwamen ‘ik wist niet dat Middelburg zo leuk was’. En zo is dat toevallig ook nog eens een keer. Om alles nog leuker te maken is er nu dus voor de derde keer dat thema ‘Zeeuwse Gasten’ bij de kunstroute.

Een aantal ateliers heeft een Zeeuwse kunstgenoot gevraagd als gastexposant op die 1ste zondag van februari. Of te wel op zondag 4 februari van 12-17 uur. Bij mij is dat Anneke Coppoolse met haar uitgebalanceerde keramische werken. Kunst die heel mooi aansluit bij een serie schilderijen van mij die ik maakte rond het thema ‘De mens op weg’. Schilderijen geïnspireerd op de middeleeuwse pelgrimage naar Santiago de Compostela en de, ook al middeleeuwse, Divina Commedia van Dante Alighieri.

Anneke Coppoolse, Beweging, keramiek

Anneke Coppoolse, keramiek

Toos van Holstein, Paradiso, olieverf 100 cm-90 cm

Toos van Holstein, El camino, olieverf 160 cm-110 cm

de catalogus

 Speciaal vanwege deze Zeeuwse Gasten editie heb ik ook voor iedere bezoeker op 4 februari  een cadeautje klaar liggen. Helemaal gratis en voor niks een 32 pagina’s dikke kleurencatalogus over die reeks werken rond ‘De mens op weg’. Wees erbij, die uitgave is over een aantal jaren een verzamelaarsitem. Vast en zeker. Of voor de Vlaamse bezoekers, zeker en vast.

Dat thema Zeeuwse Gasten is overigens niet het enige thema bij de route in 2018. Even op een rij: 4 maart ‘Van Klassiek tot Populair’, 6 mei ‘Middelburg Boekenstad’, 2/3 juni ‘Middelburg VÓL-Koren’, 5 augustus ‘Kunstmarkt’ en 4 november ‘Poëzie’. En wie weet wat er allemaal nog meer komt! ’t Is duidelijk, Zeeland bruist het hele jaar en Middelburg levert de bubbels!

Wie weet tot 4 februari en anders tot volgende week.

TOOS

Venetiaanse sferen in Middelburg op 1 en 2 juli

Zomer in Zeeland, het hele jaar Middelburg800 (jaar stadsrechten) en daardoor komend weekeinde Voga Veneta, roeien op z’n Venetiaans in de Middelburgse grachten. Met als extraatje Venetiaanse kunst in de Abdij en in mijn atelier aan de Korendijk 56. Zeg maar eens dat ’t op Walcheren, afgezien van de branding aan de kust, niet bruist.

Maar hoe komen die Venetiaanse roeiers en hun boten in Middelburg terecht? Nou niet slim zijn en zeggen ‘met de auto natuurlijk!’. Want over water zou het inderdaad langer duren. Nee, het goede antwoord is Helen Verwijs. Toevallig ook nog mijn zakelijke accountant. Misschien herinneren lezers zich nog enkele blogafleveringen van twee jaar geleden. Toen exposeerde ik in Venetië tijdens de beroemde kunstbiënnale daar. En regelde Helen voor mij goedkoop boottransport van mijn kunst over de Venetiaanse kanalen naar de Iglesia de San Lorenzo, de expositieplek. Want Helen en man en dochter verkeren regelmatig in de Dogenstad. Voor hen geen inburgeringscursus, die hebben ze echt niet meer nodig.

in 2015 in de transportboot met Helen (rechts)

 Vandaar ook hun contact met de roeivereniging daar. Waarbij je dan niet moet denken aan de overbekende en overbetaalde toeristische  gondeliers. Je kent ze wel van de foto’s. Van die stoere Italiaanse mannen in horizontaal rood-wit of blauw-wit gestreepte shirts en zwarte broek. Achterop hun prachtig versierde en glimmend opgepoetste gondels staand met vooral Japanse, Chinese of Koreaanse toeristen als lading. En as ’t vanwege de dollars effe kan ook nog een Italiaanse aria’s voortbrengende sopraan erbij in. Nee, dan moet je denken aan de liefhebber die het fijn vindt om op de speciale Venetiaanse manier te roeien in een het meer industriële type gondel.  Het type dat eeuwenlang zorgde voor het transport van goederen in de stad. Een soort pakjesbezorger als DHL avant la lettre. Maar dan over water.

Die roeiers komen nu op initiatief van Helen in het kader van Middelburg800 met hun boten helemaal naar Middelburg. Om daar demonstraties te geven en wedstrijden te houden op zaterdag en zondag 1 en 2 juli. Juist ook als op die 1ste zondag van de maand de Middelburgse Kunst en Cultuurroute plaatsvindt. Kijk voor het hele Voga Veneta programma maar onder https://middelburg800.com/agenda/30-juni-tm-2-juli-voga-veneta .

En met hun komt ook Maurizio Molin mee. Een Venetiaans kunstenaar en ontwerper die een aantal van die stoere roeiers van vroeger en nu heeft vereeuwigd in schilderijen.

Maurizio Molin, portret van Igor

Maurizio Molin, portret van Sustin

Die komen te hangen in de kloostergangen van het Abdijcomplex aan het mooiste plein van Nederland, het Abdijplein. En ook in mijn atelier. In combinatie met mijn eigen werk. Want dat leek me interessant. Ik ben tenslotte al jaren verliefd op La Serenissima, de allerdoorluchtigste, al eeuwen de bijnaam van de lagunestad, en heb er diverse keren geëxposeerd. Daaruit zijn heel wat ‘Venetiëschilderijen’ onstaan. Kijk maar eens op mijn website bij http://www.toosvanholstein.nl/venetiemozaiek1.html  .

Toos van Holstein, La dolce far niente

Zo’n speciale eenmalige combinatie, met kunstwerken van een echte Venetiaan en van een Zeeuwse Venetiëliefhebster, vraagt natuurlijk ook om speciale openingstijden. Vandaar dat mijn atelier het hele weekeinde van 1 en 2 juli open is van 13-17 uur. En dus niet alleen op de zondag van de kunstroute.

Op naar een bruisend Venetiaans weekeinde in de 800 jaar oude stad Middelburg. Tot dan of tot volgende week.

TOOS

Extase en mystiek als kunstverrassing in Nice

“Extases”, Ernest Pignon-Ernest

Hildegard von Bingen dicteert een visioen van haar aan een monnik

Sint Pons? Ooit van gehoord? Hoogst onwaarschijnlijk. Hildegard von Bingen(1098-1179)? Iets waarschijnlijker. In de jaren 70 van de vorige eeuw werd deze middeleeuwse abdis door de feministische beweging niet voor niets naar voren geschoven als een vrouwelijke homo universalis met haar destijds beroemde geschriften over geloof, muziek, medicijnen en natuur. Of Catherina van Siena(1347-1380), één van de beroemdste mystici van de katholieke kerk? Mij in ieder geval niet onbekend, ook vanwege haar voornaam. In mijn paspoort staat namelijk dezelfde. En Maria Magdalena? Die zou best wel eens bekender kunnen zijn. Al is het alleen al vanwege de bestseller “De Da Vinci Code” van Dan Brown waarin ze wordt opgevoerd als de bruid van Jezus. Enigszins discutabel, zacht uitgedrukt, maar wel een spannend boek.

een devote Maria Magdalena van schilder Titiaan

Maar wat hebben deze figuren met elkaar te maken? In ieder geval dat ze allemaal zalig of heilig zijn en dus een rol speelden en spelen in de Rooms-Katholieke kerk. En verder omdat ze bij elkaar zijn gebracht in een overweldigende installatie door EP-E, oftewel  Ernest Pignon-Ernest. De Niçoise kunstenaar waarover ik vorige week al schreef. Want naast zijn expositie in het MAMAC in Nice heeft hij ook nog iets heel moois gebrouwen in de abdijkerk van Saint Pons. de Église abbatiale de Saint-Pons.

Église abbatiale de Saint-Pons, Nice

Een nu barokke kerk waar al in de achtste eeuw een abdij werd gevestigd vanwege het graf van die Saint Pons dat zich daar zou bevinden. Een gegoede Romein uit de derde eeuw, overtuigd christen geworden, vervolgd en uiteindelijk natuurlijk gruwelijk aan zijn einde gekomen. Anders wordt je niet zomaar heilig. Een recent gerestaureerde kerk ook, liggend op een rotsig plateau midden in de stad. En tegenwoordig gebruikt wordt voor o.a. kunstmanifestaties. Met een rollator kun je een bezoek trouwens vergeten. Alleen toegankelijk via een steile stalen trap.

schilderij van Saint Pons in de kerk

Catharina di Siena in extase

In die kerk dus die installatie. “EXTASES”, een ode aan acht invloedrijke vrouwen uit het verleden die bekend zijn geworden door hun totale overgave aan het geloof met de bijbehorende mystiek . Een overmaat dus aan visioenen, mystieke ervaringen en stigmata. En met ook veel bewaard gebleven geschriften over hun geloofsleven. Buiten de drie die ik hierboven al noemde, zijn dat bijvoorbeeld ook nog kerkelijke iconen als Thérèse d’Avila(1515-1582), Angela de Foligno(1248-1309) en Madame Guyon(1648-1717). In de kunst zijn ze in het verleden heel vaak geschilderd in volledige overgave.

Santa Theresa d’Avila, beeld van Bernini

EP-E raakte gefascineerd door deze vrouwen, verdiepte zich in hun geschiedenis en geschriften en creëerde ten slotte de installatie EXTASES die al op verschillende plaatsen in Frankrijk te zien is geweest. In Nice kon ik daarvan toevallig en gelukkig nog net het laatste weekeinde meemaken. Absoluut fascinerend.

Stel je voor, je komt binnen in een zeer schaars verlichte kapelachtige ruimte waar je min of meer op de tast nog net een stoel kunt vinden te midden van een groep mensen die hetzelfde proberen. Dan begint voor je langzaam iets op te lichten. Eerst een metershoog gebogen stuk papier, ten minste dat lijkt ‘t, met daarop een getormenteerd vrouwelijk naakt dat in de ruimte lijkt te zweven. Haar lichaam in volledige overgave aan, ja, aan wat? Met weergaloos goed getekende handen als grijpende klauwen. Dan komen er meer te voorschijn. Plotseling dring het tot je door dat die naakten worden weerspiegeld in een plas van stilstaand, volledig rimpelloos water.

Het licht wordt intenser, neemt weer af, wordt gericht op andere plaatsen. Met als gevolg een prachtig en ingenieus effect. Van de kerk zelf zag je eigenlijk meestal maar heel weinig, die bleef in het duister gehuld. Behalve dan midden op de achtergrond nog dat schilderij van hierboven met een zacht oplichtende Saint Pons.

Plots besefte ik dat die afbeeldingen, die meer dan levensgrote extatische vrouwenfiguren, niet op papier waren weergegeven. Dat kon technisch helemaal niet in die omgeving. Bij goed kijken bleken het geprinte afbeeldingen op alu-dibond te zijn! Het kunststofmateriaal met een aluminiumlaagje erop dat ik zelf voor het eerst was gaan gebruiken bij mijn grote expositie “TOOS” in 2011 in Fort Rammekens bij Ritthem (Walcheren). Alleen had EP-E dat dibond ook nog kunnen laten verbuigen tot golvende platen. Een truc die ik ook nog wel eens wil leren kennen.

Eigenlijk zou een Nederlands museum EXTASES, samen met die expositie in het MAMAC, naar ons land moeten halen. Ondanks de onbekendheid van EP-E hier. Maar ja, wie durft! Op YouTube staat een filmpje over “EXTASES” (wel met veel Frans!) http://dai.ly/xfd6ny .Tot volgende week.

TOOS