De Nobelprijs voor de Vrede

 ’t Is wel duidelijk, die altijd weer verheerlijkte Witte Kerst konden we opnieuw duidelijk op onze buik schrijven. En al die vredige gedachten die we rond deze tijd moeten koesteren? Mwah, kon beter in een aantal streken van onze globe. Maar elk jaar weet het comité voor de Nobelprijs toch wel weer een organisatie of persoon te vinden die hun prijs voor de vrede verdient. Dit jaar kon ik ’t helemaal met hun keus eens zijn. Want Dr. Denis Mukwege zat erbij! Waarom ik daar helemaal achter sta? Allereerst omdat ik zijn werk ontzettend belangrijk vindt. Maar daarnaast bezit hij ook nog eens een heel speciaal kunstgeschenk van mij. Dat laatste moet ik natuurlijk even uitleggen.

In 2016 was Denis Mukwege aanwezig in Middelburg in het kader van de uitreiking van de Four Freedoms Awards. Eens in de twee jaar is Middelburg een soort centrumpje van de wereld als in aanwezigheid van onder anderen Willem-Alexander en Maxima die Awards worden uitgereikt. Aan meestal wereldwijd bekende personen die hun sporen hebben verdiend op het gebied van de in 1941 door de Amerikaanse president Franklin Delano Roosevelt geformuleerde Four Freedoms. Universele vrijheden waar iedereen op aarde recht op zou moeten hebben.

Mukwege kreeg in 2016 volkomen terecht de medaille voor de Freedom of Want, in het Nederlands vertaald als de Vrijwaring van Gebrek. Maar daarnaast ontving hij ook nog een heel speciaal kunstboekje van mij. Dat maakte ik toen voor alle laureaten en een aantal van de speciale genodigden.

omslag van het speciale Four Freedoms geschenk

Een boekje, gedrukt door mijn galerist Jean-Paul Aureglia in Nice. Met daarin op tien linkerpagina’s tien uitspraken van voormalige laureaten en rechts tien, steeds weer originele, tekeningen van mijn hand. Ik heb wat afgetekend in die tijd. DRIEHONDERD tekeningen in totaal! Want het boekje is verschenen in een oplage van 30. Trouwens, voor de liefhebber: ik heb nog een paar exemplaren van deze uitgave beschikbaar.

Hier onderaan laat ik nog wel een paar pagina’s zien. Maar eerst nog Denis Mukwege. Want wat die man doet, kan niet genoeg gewaardeerd worden. In de oorlogsgebieden van Congo helpt hij als gynaecoloog zwaar mishandelde, bruut verkrachte en gemartelde vrouwen hun leven weer op te pakken. Want  seksueel geweld en verkrachting worden daar gewoon als oorlogswapen ingezet tegen vrouwen. Die zwaar getraumatiseerde vrouwen kunnen in zijn kliniek worden geopereerd en psychisch begeleid opdat ze hun leven weer een beetje kunnen oppakken. Dat hij dat doet met gevaar voor zijn eigen leven spreekt bijna voor zich. Wie kan geen bewondering hebben voor zo’n prachtig mens!

Daarom vind ik het zo mooi dat hij van mij dat boekje ‘Citations de lauréats des Four Freedoms Awards  1982-2016’ in bezit heeft. Met daarin bijvoorbeeld een uitspraak van Malala Yousafzai: ‘For me peace is not only the absence of war but the absence of fear’.

uitspraak van Malala Yousafzai

Als meisje in haar hoofd geschoten door de Talibaan omdat ze de schoolgang voor meisjes propageerde. Dankzij hersenoperaties in o.a. Engeland overleefde ze en is ze nu een boegbeeld voor vrouwenrechten. Ook zij kreeg al een Nobelprijs voor de Vrede en een Four Freedoms Award.

En wat te denken van onderstaande uitspraak van Aung San Su Kyi. De vrouw die onder heel moeilijke omstandigheden moet proberen Myanmar langzaam aan met vallen en opstaan richting democratie te sturen. ‘In societies where men are truly confident of their own worth, women are not merely tolerated but valued’.

uitspraak van Aung San Suu Kyi

Deze laatste wil ik jullie ook niet onthouden. Een uitspraak van ‘onze eigen’  Jan Tinbergen (1903-1994), eerste winnaar van de Nobelprijs voor de Economie. ‘Mankind’s problems can no longer be solved by national governments. What is needed is world government’.

uitspraak van Jan Tinbergen

Wat je noemt iemand die destijds al veel verder keek dan waar nu heel veel mensen nog steeds niet toe in staat zijn. Denk alleen maar aan het Brexit-gedoe!

Tot volgende week.

TOOS

Vier vrijheden en nog veel meer

 Ken je dat? Zo’n plotselinge gedachte van “stom, stom, stom dat ik daar niet aan heb gedacht!”. Een soort negatief Eureka-moment. Ik had dat in ieder geval een paar dagen geleden toen ik vegend op m’n iPad scherm een bericht over de Four Freedoms Awards voorbij zag vliegen. Met als gevolg ook een aaneenschakeling van associaties. Die Four Freedoms dus, van de Amerikaanse oud-president Franklin Roosevelt, gekoppeld aan Middelburg, de Heilige Catharina van Alexandrië, Malala Yousafzai en Angela Merkel. Een nogal merkwaardige combinatie? Nee hoor, lees maar.

Die prestigieuze Four Freedoms Awards worden eens in de twee jaar in Middelburg uitgereikt. Dit jaar op 16 mei. Vandaar ook dat bericht op mijn iPad. Dan krijgt een vijftal internationale laureaten weer de medaille omgehangen vanwege hun verdiensten voor de Vrijheid van Meningsuiting en van Godsdienst, en de Vrijwaring van Gebrek en van Vrees. Dat is altijd een heel spektakel, ook door de traditionele aanwezigheid van leden van ons koningshuis. Reken maar dat je het cordon politie rond het Abdijplein niet zomaar doorbreekt.

Twee jaar geleden was ik daar zelf ook bij betrokken. Door een heel speciaal boek in een oplage van slechts dertig dat ik maakte voor de laureaten van toen. Waarbij onder anderen Angela Merkel.

Angela Merkel met haar Four Freedoms Award medaille in 2016

Zo bezit zij nu één van die exemplaren. Net zoals trouwens onze eigenste Willem Alexander. Want die was toevallig toch in de buurt en mocht vanzelfsprekend door de organisatie niet worden overgeslagen. Al kreeg ie dan zelf geen award.

Juist vanwege dat boekje ‘Quotes by laureates of the Four Freedoms Awards 1982-2016, chosen and illustrated by Toos van Holstein‘ had ik nu dat negatieve Eureka-moment. Want stom, stom, stom! Schreef ik vorige week over zowel “Middelburg Boekenstad” op komende zondag 6 mei als over mijn eigen aandeel daarbij met m’n livres d’art (lees maar terug) en vergeet ik zomaar helemaal die Four Freedoms uitgave.

Voor dat unieke boek heb ik een aantal uitspraken geselecteerd van vorige laureaten en bij elke uitspraak telkens een originele tekening gemaakt. Dus reken maar uit, een oplage van dertig met daarin tien quotes. Effe doorwerken zogezegd. Zo heb ik illustraties gemaakt bij uitingen van o.a. politieke beroemdheden als Nelson Mandela, Vaclav Havel en van wetenschapper Jan Tinbergen.

uitspraak van Havel met bijbehorende tekening van Toos van Holstein

 

idem van Jan Tinbergen

Malala Yusafzai

En zeker niet te vergeten, van Malala Yusafzai (1997). Een dus nog heel jonge Pakistaanse kinderrechtenactiviste die in 2012 door een Talibanterrorist in hoofd en hals werd geschoten omdat ze ijverde voor onderwijs voor meisjes. Logisch toch! Stel je voor, onderwijs voor meisjes! Wat moet er dan in godsnaam van de wereld terecht komen.

Vandaar die associatie met Catharina van Alexandrië, de roomse heilige waarover ik vorige week al schreef. Volgens de legende ook een wijze, belezen en overtuigende vrouw die ijverde voor haar geloof maar daarom uiteindelijk door mannen werd onthoofd. Een gevaarlijke vrouw, weg ermee. Dat was dus rond 300 n.C.

Caravaggio, Catharina van Alexandrië, 1598

We zijn nu 17 eeuwen verder. Tel uit je winst in sommige gebieden op deze aarde. Malala overleefde de aanslag, ontving in 2014 op 17-jarige leeftijd zowel een Four Freedoms Award als de Nobelprijs voor de Vrede en ijvert over de hele wereld voor onderwijs voor meisjes. Door zo iemand laat ik mij graag inspireren tot tekeningen bij haar uitspraak ‘for me peace is not only the absence of war, but also the absence of fear‘.

uitspraak van Malala Yusafzai + tekening van Toos van Holstein

Ik heb zelf ook nog een paar van die dertig exemplaren van de Four Freedoms quotes met originele tekeningen gehouden. Voor de liefhebber zijn die op 6 mei in mijn atelier te koop naast al mijn andere livres d’art.

Trouwens, was die koppeling tussen Middelburg, de Heilige Catharina, Malala Yousafzai en Angela Merkel nou een vreemde? Nee toch? Tot volgende week.

TOOS

De Var ver? Valt wel mee!

Sculptures Fayence

Alles begint met een begin. Als je heel ver terug gaat hoe dan ook met Adam en Eva. Of zelfs nog eerder. Want volgens de bijbel werd de mens ten slotte pas op de zesde dag geschapen en gingen er nog vijf dagen aan vooraf waarop ook een en ander gebeurde. Of we die verslaggeving in de bijbel kunnen vertrouwen, dat is natuurlijk maar de vraag. Voor dit verhaal, gedeeltelijk geschreven in de Var en gedeeltelijk in Nice, hoef ik gelukkig niet zo ver terug te gaan. En het is uit de eerste hand dus daarmee toch beslist betrouwbaarder dan dat bijbelse begin.

Het begin voor mijn aanwezigheid, nu in mei 2016, in de buurt van Fayence, een oud stadje in de Var, begint eigenlijk met een mail in de herfst van 2012. Met een verzoek van het bestuur van de ANM, de Nederlandse club in het deel van de Provence dat tegen de westkant van de Côte d’Azur aanschuurt, met nog de bergen van de Estérel er tussenin. Of ik eind november bij hun jaarlijkse ledenvergadering in Les Adrets een lezing wil houden. Over Marseille, Culturele Hoofdstad van Europa 2013. Nou, dat leek me wel leuk. Dus zogezegd, zo gedaan. Alles was prima geregeld. De vlucht naar Nice, autovervoer heen en terug en een aller plezierigste ontvangst door o.a. Marianne Lapidaire, de organisatrice.

het inrichten

Nu het vervolg van het begin. Begin dit jaar kreeg ik van diezelfde Marianne Lapidaire weer een mailtje. Of ik mee wilde doen met een buitententoonstelling in haar Sculptures Fayence http://www.sculptures-fayence.fr/. Zij en haar man Maarten, toen in 2012 mijn “privéchauffeur”, hadden de tuin bij hun huis kunnen vergroten en dat leek hun een mooie gelegenheid daar een expositie te organiseren. En ze had heel goed onthouden dat ik naast beelden ook digicompo’s op alu-dibond maakte. Een combinatie van schilderen en printen op aluminium, geschikt voor zowel binnen als buiten. Zo hangen er een aantal van deze kunstwerken in tuinen en op veranda’s in Zeeland en Brabant. Al een aantal jaren lang, in weer en wind, in zomer en winter,zonder enig probleem. Het leek Marianne een goed idee die te combineren met het beeldhouwwerk van enkele andere kunstenaars. Zowel Nederlandse als Franse. Nou, ook nu leek me dat wel weer leuk.

Het toeval wilde namelijk dat er al een tentoonstellingsopening van mij gepland stond in Nice op 12 mei. Bij Galerie Quadrige, de galerie waarmee ik al jaren samenwerk. Dus wat was er op tegen mijn Citroën Jumpy nog wat voller te laden met kunst en samen met levensgezel iets eerder richting Nice af te reizen. Niets eigenlijk. Kwestie van een half uur eerder de autoroute af op zoek naar de 141 Impasse du Terme bij Fayence. Om daar een drietal kunststofbeelden en een aantal werken op alu-dibond uit te laden, mijn expositiedeel in te richten en al vast te beginnen met genieten van het goede Franse leven.

alles hangt en staat

Dat alles in combinatie met de grote gastvrijheid van Marianne en Maarten en een zeer geanimeerde vernissage op zaterdag 7 mei. In het gemengde gezelschap van Franse en Nederlandse bezoekers. Want dat vind ik altijd het verrassende van een opening ergens aan de Côte d’Azur en omgeving. Er wonen daar naast, hoe bestaat ‘t, heel veel Fransen ook veel meer Nederlanders dan je eigenlijk verwacht. Landgenoten die er ooit voor hun werk of de rust zijn neergestreken, die houden van het Provençaalse leven en ook nog geïnteresseerd zijn in kunst. Wat wil je eigenlijk nog meer. De uitdrukking “leven als god in Frankrijk” is beslist niet van enige achtergrond ontbloot.

de vernissage

En nu op naar mijn volgende vernissage op 12 mei. In Nice, bij Galerie Quadrige http://www.galerie-quadrige.com/. Heel snel daarna verdwijn ik voor een paar weken onder de internetradarhorizon. Maar in de tussentijd staan hier dan wel een paar wat kortere, van te voren ingeprogrammeerde stukjes over “The Four Freedoms“. Mijn art book dat nu tentoongesteld ligt in de Bibliotheca Alexandrina in Egypte en ook in bezit is gekomen van o.a. Angela Merkel en ons aller Willem-Alexander. Trouwe lezers weten waarover ik ’t heb. Tot over een paar weken.

TOOS

De slag om El Bosco

de zaal met El Bosco in het Prado bij mijn bezoek in september

Iedere Madrileen begreep natuurlijk direct, toen ik vorig jaar september in Madrid was, dat ik naar de werken van Goya in “hun” Prado wilde. Maar dat ik daar ook naar ene Jeroen Bosch ging kijken? Hing die er dan ook? Raar hoor, die kenden ze niet. Tja, dat krijg je als “onze” Jeroen daar El Bosco heet. Terwijl hij zijn schilderijen toch echt officieel signeerde met zijn artiestennaam Jheronimus Bosch. Die fout zal ik in Spanje nu dus niet meer maken.

zoals Jeroen Bosch er uit zou hebben gezien, tekening uit 1550, dus na zijn dood

Ik moest daar weer aan denken omdat we de laatste tijd worden gebombardeerd met nieuws over Jheronimus, of Jerôme zoals hij in Frankrijk heet, of Hieronymus op z’n Engels. Je zult ’t weten dat ze in Bois le Duc, oh ja, ‘s-Hertogenbosch of Den Bosch in het Nederlands,iets te vieren hebben! Namelijk de 500-ste sterfdag van Bosch (circa 1450-1516), geboren met de familienaam van Aken. Een feestje met de blockbuster “Jheronimus Bosch-Visioenen van een genie” als centraal hoogtepunt. Wil je de komende jaren een beetje over kunst kunnen meepraten en niet als cultuurbarbaar worden beschouwd, dan moet je daar absoluut geweest zijn. Er zijn dan ook al meer dan 100.000 kaarten online verkocht. Ook door mij. Voor ergens in maart.

In 1967 was dat heel anders. Het leuke van al die publiciteit in kranten, tijdschriften, social media en op tv is dat ineens de eerste Nederlandse blockbuster ooit, ’t woord was zelfs nog niet uitgevonden, ook weer aandacht krijgt. In 1967 dus, ook in Den Bosch en ook over Jeroen Bosch. Een onbedoelde megatentoonstelling trouwens. In eerste instantie werd op niet meer dan 50.000 bezoekers gerekend. ’t Werden er uiteindelijk meer dan 275.000! Een ongelooflijk aantal destijds. Met ook een voor nu ongelooflijk lage begroting. Zeven ton. In guldens natuurlijk. Die van nu werkt met meer dan 10 miljoen. Euro’s dus! Met destijds als museum een wrakke kerk die beslist niet ingesteld was op de vele bezoekers.

expositie in 1967

Stel je maar eens voor! Het echtpaar dat de horeca beheerde zette ’s morgens een teiltje met heet water klaar want er was geen warmwatervoorziening.  Daar gingen op een drukke dag zo’n 2000 lege koffiekopjes in voor de afwas en ’s avonds werd dat teiltje leeg gekieperd. Ik heb het lichte vermoeden dat de gang van zaken nu een tikje anders zal zijn.

Maar toch zijn er ook parallellen. Werd de expositie toen geopend door kroonprinses Beatrix, nu was de beurt aan Willem-Alexander.

opening in 1967 door Beatrix

opening nu door Willem Alexander

Stonden er toen dagelijks ellenlange rijen voor de ingang, nu was die rij er ook weer op de eerste openingsdag.

rijen in 1967

rij op de openingsdag nu

Zijn er nu 17 schilderijen en 19 tekeningen van de oude meester te zien, toen waren ’t er eigenlijk maar enkele minder. Destijds van over de hele wereld bij elkaar gebluft door organisator Ton Frenken. Naar een stad die zelf geen enkel werk van Bosch bezit. En nu ook weer met de nodige bluf en slimheid daarheen gepraat. Dat is prachtig te zien in twee documentaires. Eén in het programma “Andere tijden” over die eerste expositie (zie  http://bit.ly/1WrdMqB  op Uitzending Gemist) en één over de voorbereidingen van de huidige http://bit.ly/1nUArQZ. Je kunt je eigenlijk niet voorstellen dat destijds soms een schilderij in een deken gewikkeld zo het vliegtuig mee in kon worden genomen. Zet dat eens af tegen al die verplichte verzekerings en vervoersmaatregelen van nu.

Maar dan moet je natuurlijk eerst  al die oh zo belangrijke museumego’s van o.a. het Prado en de Gallerie dell’Accademia in Venetië ervan overtuigen dat ze er toch echt bij moeten zijn. Daar in de geboortestad van Bosch. Heel interessant om te zien hoe men als egeltjes om elkaar heen draait voor het tot een daad komt. Ook is treffend gefilmd hoe de organisatie in Den Bosch zich genomen en teleurgesteld voelt door de directeur van Museum Boymans van Beuningen. Want die versiert ’t om het beroemde schilderij De Hooiwagen vanuit het Prado eerst naar Rotterdam te laten komen voordat ’t naar het Noordbrabants Museum mag.

“De hooiwagen” zoal ik die in het Prado fotografeerde

Maar ja, in Rotterdam hebben ze als enig Nederlands museum een paar werken van Jheronimus. Zoals bijvoorbeeld De Marskramer. En die wil het Prado ook graag wel eens lenen. Machtsvertoon en leed op de Nederlandse vierkante centimeter.

De marskramer, Boymans van Beuningen

Leed trouwens ook op die eerste openingsdag. Dat hoorde ik van een paar goeie vrienden die op die zaterdag als nummer twee en drie al vroeg in de wachtrij stonden. Nummer één voor hun werd uitgebreid geïnterviewd door de regionale omroep. Ja, hij wilde echt dolgraag als eerste naar binnen. Gaat het hek open, loopt hij snel naar een van de dames die de tickets controleren en blijkt juist bij haar het scanapparaat nog niet goed afgesteld. Kinderziektes bij de opening! En bij de andere scandames ziet hij de bezoekers hem links en rechts passeren. Er zijn vele vormen van menselijk leed, maar dit lijkt me er beslist een van. Tot volgende week.

TOOS