‘Wil de ware Maria Magdalena nu opstaan?’ Ken je nog het tv-spelletje ‘Wie van de Drie’? Een klassieker die sinds 1963 steeds weer in een iets ander jasje op het scherm opduikt? Drie personen beweren hetzelfde beroep uit te oefenen en panelleden moeten via uitgekiende vragen de ware zien aan te wijzen. Die aan het eind moet opstaan. Hoe zou dat bij Maria Magdalena gaan? Staat er dan niemand op of doen ze ’t alledrie tegelijk? Lees de vorige twee afleveringen over haar er nog maar eens op na. Met al die door monniken verzonnen en verwarrende middeleeuwse complottheorieën. Over de verwarring die Dan Brown in 2003 met zijn ‘De Da Vinci Code’ creëerde, schreef ik daarbij nog niet eens.
Miljoenen lezers verslonden die pageturner. Extra miljoenen bioscoopbezoekers kwamen er in 2006 nog bij. Door de film met Tom Hanks als geleerde Robert Langdon in de hoofdrol. Allemaal kregen ze mee dat Jezus een dochter bij zijn discipel Maria Magdalena had verwekt. En dat hun afstammingslijn zich tot op heden heeft voortgezet. Met daarin bijvoorbeeld de vroeg-middeleeuwse Merovingische koningen van Frankrijk. Logisch natuurlijk dat, zoals altijd bij complotten, ook de Orde der Tempeliers een rol krijgt toebedeeld. Net zoals Leonardo Da Vinci en dat….. Ach, laat die Katharen en de Heilige Graal maar even zitten. Zoals ook ‘het feit’ dat niet de langharige apostel Johannes aan de rechterhand van Jezus zit op Da Vinci’s beroemde fresco ‘Het Laatste Avondmaal’ maar Maria Magdalena in hoogst eigen persoon.
Spannend allemaal, absoluut. Maar door wetenschappers volledig neergemaaid vanwege onjuistheden en ongeloofwaardige combinaties van vele mitsen en maren die als feitelijke logica aaneen werden geregen. Waaronder ook die landing van Maria Magdalena aan de zuidkust van Frankrijk en haar grottenleven daar (lees vorige week). Eigenlijk is die ‘De Da Vinci Code’ één grote complottheorie. Maar wel een leuke. Dit in tegenstelling tot al die complotbedenksels van nu rond corona.
Snap je dat ik dus beslist naar het Museum Catharijneconvent in Utrecht moest? Niet vanwege een of ander reliek van MM, maar voor de expositie ‘Maria Magdalena’ (nog tot 9 januari) . Met alle vooraf gedane huiswerk in Frankrijk wilde ik wel eens controleren hoe die mystieke Bijbelse vrouw met al haar vele gedaanten daar is neergezet. Want was ze nou apostel, bekeerde zondares, geliefde van Jezus, kroongetuige, kluizenaar, mysticus, prostituee of wonderdoener? Het werd een aangename verrassing met een enkele dissonant. Eerst maar eens de inleidende video door cultuurhistoricus Herman Pleij.
Hieronder een impressie met wat foto’s en toelichtingen. Die, zo besef ik, veel te weinig recht doet aan deze zeer interessante expositie.
Rechts naast het kruis beweent MM de dood van Jezus. Hoewel zo’n scene niet expliciet in de evangeliën van de Bijbel staat beschreven, was dit eeuwenlang een heel populair beeld.
Net zoals ook haar aanwezigheid bij de kruisiging zelf die wel wordt genoemd. Evenals haar bezoek met twee andere vrouwen aan het graf van Jezus waar ze zijn lichaam willen balsemen. Ging niet door want het graf bleek leeg. Maar MM wordt daarom wel meestal afgebeeld met een zalfpot.
Daar komt natuurlijk nog bij dat ze volgens het evangelie van Lucas al veel eerder Jezus’ voeten had gewassen met haar tranen, gedroogd had met haar haren en daarna gezalfd. Heb je trouwens wel eens geprobeerd met je haren iets af te drogen? Nou, succes ermee! Maar hierdoor is, net als met het zalfpotje, een afbeelding van MM zonder lang golvend haar een zeldzaamheid.
Die laatste foto hierboven? Dat vind ik zo’n dissonant. Want zoals dat tegenwoordig noodzakelijk schijnt, moet je ook moderne kunst in zo’n expositie verweven. Zo worden er meer van die moderne uitingen aan de lange haren van MM bijgesleept. Voor mijn gevoel althans. Wat te denken van deze geestuitdrijving van de demonen bij MM door Jezus en die stapel textiel met op de achtergrond nog een werk van Marlene Dumas?
Daar steekt de keramische MM van Kiki Lamers uit 2020 dan wel weer bovenuit.
Maar ja, als je ooit in Florence dit eeuwenoude,weergaloze houten beeld hebt gezien?
Dat de grot van MM in Zuid-Frankrijk ook te voorschijn komt, spreekt voor zich.
In het eerste schilderij nog wel ver op de achtergrond, in het tweede met een rijk geklede MM echt voorin de grot en helemaal achterin haar boetedoende en armoediger versie (zie detail).
Nu rest eigenlijk nog dat bekende ‘noli me tangere’-thema dat zo innig verbonden is met MM? Maar ach, wie wat bewaart, die heeft wat. Op de website van het museum vind je trouwens ook nog heel veel nuttige informatie met prima video’s en gesproken tekst. Nu ga ik eerst op naar de 70’s. Tot volgende week.
TOOS
TOOS&ART 