Columbus op een voetstuk, Middelburg aan de wand en Zierikzee op het plafond

De Genuees Columbus ontdekte in 1492 Amerika. Maar wel varend onder Spaanse vlag. Dat heeft ze daarna in Spanje een leuke zakcent opgeleverd. Waarvan Genua als bankiersstad ook ging profiteren door Spanje leningen te verstrekken voor expedities naar dat nieuwe continent. Reden genoeg dus om Columbus toch maar flink te eren in Genua. Met een heerlijk protserig monument.

monument voor Columbus in Genua

We liepen er in januari elke keer langs als we ook op ontdekkingstocht gingen. Maar dan wel beperkt tot Genua zelf. Hier en hier schreef ik er al over. En op die Genuese tochten ontdekte ik zowel Middelburg tegen een muur als Zierikzee op een plafond. Hè, Zeeland in Genua? Yep! In het eeuwenoude Palazzo Spinola. Ooit toebehorend aan één van die stinkendrijke oligarchenfamilies in de stad, nu een prachtig museum.

Palazzo Spinola

één van de zalen in Palazzo Spinola

Verdekt achter mij in de trapscene-foto hierboven zie je er al een stukje van. Van een imponerend grote, laat 17e eeuwse landkaart. Een gravure. Met daarop centraal onze Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden.

Maar hangt die niet een beetje verkeerd? Nee hoor, gewoon het westen boven en het oosten onder. Niet ongebruikelijk destijds, zo begreep ik van een van de suppoosten. Net zoals het toen in rijke Genuese kringen gebruikelijk was om hun internationale oriëntering te showen met dit soort heel dure kaarten.

detail met Zeeland

Om die landkaart heen staan als extra versiering ook nog heel veel stadsaanzichten. Ineens zag ik daar dus ook mijn Middelburg.

En terwijl ik met dit blog bezig ben, realiseer ik me dat die gravure van Middelburg toch wel flinke overeenkomsten heeft met dat tientallen jaren eerder gemaakte schilderij van Adriaen van de Venne waarover ik twee weken geleden schreef.

Adriaen van de Venne

Toeval? Ach, er zwierven in die tijd heel veel gravures rond van schilderijen. Dus wie weet is er een Nederlandse link. Want de graveur, drukker en uitgever van de grote, met tempera ingekleurde kaart was Frederick de Wit uit Amsterdam. De stad waar in de 17e eeuw heel wat grote atlassen en stadsplattegronden annex aanzichten zijn gedrukt. Denk maar aan de drukkersfamilie Blaeu en hun nu wereldberoemde atlassen. Zoals de Atlas Maior (de Grooten atlas), toen het duurste boek van de 17e eeuw. De Wit paste ook helemaal in die druk en uitgeverstraditie. Met als gevolg mijn ‘ontdekking’ in het Palazzo Spinola.

Maar er kwam nog veel meer. Onder andere een stijve nek. Want in de volgende zaal trof ik een prachtige, intrigerende plafondschildering aan.

de zaal met de plafondschildering

Een fresco uit begin 17e eeuw. Over de, voor mij onbekende, bevrijding van Zierikzee in 1304. Door de combinatie van een Frans-Spaans-Genuese vloot van de Franse koning en die van het graafschap Holland. Geleid door ene Ranieri Grimaldi. Die ervoor zorgde dat de vloot van het graafschap Vlaanderen, die Zierikzee belegerde, werd verslagen. Ben je er nog? Wat ben ik toch blij met de EU!

En die Ranieri, Reinier? Die had banden met Genua. Ook met Monaco trouwens, waar hij enkele jaren heerser was geweest. Herinner je je nog Reinier III van Monaco (getrouwd met filmster Grace Kelly), de vorige vorst van Monaco?

deel van de plafondschildering

Die Vlamingen belegerden Zierikzee dan weer omdat ze ’t hoog in hun bol hadden gekregen door hun overwinning op het Franse leger in 1302 bij de zogenaamde Guldensporenslag. Waarom niet Zeeland nog even bij Vlaanderen voegen! Die Guldensporenslag wordt in Vlaanderen nog steeds gevierd op 11 juli, een officiële vrije dag. Over Zierikzee hoor je ze dan natuurlijk niet. Meer weten over alle bijbehorende achtergronden, internet is er goed voor.

Ik werd in ieder geval behoorlijk blij verrast met die Italiaanse Ranieri op zijn zegekar voor de muren van Zierikzee. Wel een behoorlijk gefantaseerd beeld van Zierikzee, schat ik zo in. Maar toch prachtig om een stukje Zeeuwse geschiedenis van lang geleden bijgebracht te krijgen via een plafondfresco in een Genuees palazzo.

Ranieri op zijn zegekar voor de muren van Zierikzee

Verrassingen te over trouwens in dat Palazzo Spinola. Want wat dacht je van een indrukwekkend ruiterportret door de Vlaming Rubens? Eén van de vele Vlaamse kunstenaars die ooit acte de présence gaven in het rijke Genua. Maar die komen misschien nog wel eens tevoorschijn in een ander verhaal.

Peter Paul Rubens, Portret van Giovan Carlo Doria (rond 1606)

Net zoals ook Angelica Kauffmann (1741-1807), één van de weinige bekende vrouwelijke kunstenaars uit de 18e eeuw. Van haar hand hing daar zomaar ineens het portret van een lid van de uitgebreide Spinola-familie.

Angelica Kauffmann, Portret van Paolo Francesco Spinola (1793)

Dat ik er papa Gentileschi, Orazio Gentileschi dus, de vader van powervrouw Artemisia, nog tegenkwam, was weer minder verrassend. Die heeft ten slotte een paar jaar gewerkt in Genua. Ook hij komt vast nog wel weer eens ter sprake in TOOS&ART.

Orazio Gentileschi, olieverf over het Oudtestamentisch verhaal van het willen offeren van zijn zoon Isaac door aartsvader Abraham

de afdeling Middeleeuwse Kunst in Palazzo Spinola

Conclusie: Genua, La Superba, is een stad vol kunstverrassingen en een bron voor mijn kunstbloginspiratie. Tot volgende week.

TOOS

Artemisia Gentileschi, de PowerVrouw van de Italiaanse Barok

En toen was daar Caravaggio, Michelangelo Merisi da Caravaggio (1571-1610). Het behoorlijk opvliegende schildergenie dat rond 1600 menig opstootje in Rome veroorzaakte, maar daarbij ook de kunstwereld op stelten zette.  Door een nieuwe, succesvolle schilderstijl te ontwikkelen. Nu het caravaggisme geheten.

Caravaggio, Salomé met het hoofd van Johannes de Doper (1610)

Gevolg: haat en nijd in dat kunstwereldje. Door een treiterig geintje van Caravaggio, samen met een schildersvriend, kregen beiden zelfs een proces aan hun broek. Die vriend? Ene Orazio Gentileschi (1563-1639). Inderdaad, de vader van Artemisia Gentileschi.

Orazio Gentileschi, De kruisgang van Jezus naar de Calvarieberg (1605-07), te zien op de expositie in het Palazzo Ducale

Artemisia (1593-1653), de kunstenaar waarvoor ik in januari afreisde naar Genua (lees hier maar). Voor de expositie ‘Coraggio e Passione’ (Moed en Passie) over haar in het Palazzo Ducale.

plein voor het Palazzo Ducale in Genua, geen terrassenweer vanwege de regen

Zij had, zo bleek al snel, in ruime overmaat de kunstgenen van haar vader meegekregen. Zo’n dochter kon Orazio natuurlijk prima gebruiken in zijn atelier. Dus kreeg ze daar van jongs af aan al een gedegen opleiding. In die stijl van Caravaggio. Want Orazio was daarvan aanhanger  geworden. Wie weet heeft huisvriend Caravaggio ook nog wel eens haar hand geleid. Intrigerend idee.

Zeventien jaar was ze toen haar eerste echte schilderij naar buiten kwam, ‘Suzanna en de Ouderlingen’.

Een populair schildersonderwerp in die tijd. Een paar ouwe, geile mannen die een naakte jonge vrouw, die een bad neemt, proberen te chanteren. Maar die van Artemisia, overigens vast nog met wat hulp van haar vader, is wel een heel dynamische vol emotie.

Artemisia, detail uit Suzanna en de Ouderlingen

Artemisia, Zelfportret als Allegorie op de Schilderkunst (1630-35)

Tegenwoordig, in ons Me-Too tijdperk, wordt nogal eens een dubbele lading aan dit werk toebedacht. In deze TOOS&ART aflevering is uitgebreid te lezen waarom. Maar hier toch even kort. Zeventien jaar oud, Artemisia wordt thuis verkracht door Agostino Tassi (kunstenaar en medewerker van Orazio), Tassi belooft haar te trouwen om schande te voorkomen (let wel, háár schande), hij verrekt dat uiteindelijk (blijkt al getrouwd), Orazio spant een proces aan (niet voor die verkrachting, maar vanwege de gebroken belofte, tja, andere tijden), Artemisia’s  handen worden zelfs gemarteld (want spreekt ze wel de waarheid, prettig soort rechtspraak), Tassi wordt veroordeeld tot twee jaar gevangenis maar komt al snel vrij (tja, vriendje van de paus), voor Artemisia wordt een huwelijk gearrangeerd met een 2e rangs schilder en ze vertrekt naar Florence (vrouw, verkrachting, schande, wegwezen). Waar ze zelfs als eerste vrouw lid wordt van de prestigieuze Academia dell’Arte del Disegno. En ook nog even vier kinderen baart waarvan maar één de kindertijd overleeft. Tja, andere tijden!

Allegorie op de beeldhouwkunst (1620), recent toegeschreven aan Artemisia

Nu die dubbele lading van ‘Suzanna en de Ouderlingen’. Dat werk was al geschilderd voor haar verkrachting. En nu typisch speculaties van nu door kunstkenners van nu bij dit al vier eeuwen oude Me-Too incident. Zou ze misschien iets voorvoeld hebben of zou er al iets gebeurd zijn dat ……? Vul maar in!. Is ’t me gegund hier een metershoge stapel aan heel grote twijfels bij te hebben?

Veel later gebruikt Artemisia trouwens nog eens dat thema van Suzanna. In haar eigen, florerende atelier in Napels waar ze werkte van 1640 tot haar dood in 1652.

Artemisia, Suzanna en de Ouderlingen (1649)

Wat ze dan deed na Florence? Heel veel meer prachtig werk maken natuurlijk. Eerst weer in Rome. Toen in Venetië, Napels, Londen en opnieuw Napels. Overal daar waar de machtigen, de rijken en dus de potentiële opdrachtgevers resideerden. Die opdrachten gaven voor portretten en thema’s uit bijvoorbeeld het Oude en Nieuwe Testament. Veel daarvan hangt nu in het Palazzo Ducale. Vooral met vrouwen als hoofdpersoon. Krachtige vrouwen! Zoals ze zelf ook een powervrouw was.

een van de vele zalen van de expositie

een bijzondere combinatie, links ‘De onthoofding van Holofernes’door Orazio (1622), rechts die van Artemisia (1640-45): zoek de verschillen

nog eens die van Orazio

die van Artemisia

Artemisia, nog een variatie op ‘De onthoofding van Holofernes’ (1640-45)

even rust tussen alle onthoofdingen in

Artemisia, Delila die het haar van Samson afknipt (1610-15)

Artemisia, nog een variatie op Samson en Delila

Artemisia, Minerva, beschermgodin van kunsten en wtenschappen (1635)

Artemisia, Dood van Cleopatra (1635), met de stervende Cleopatra die zich bewust door een gifslang heeft laten bijten (voor op het bed)

Artemisia, 2x Batsheba in bad die door koning David wordt bespied

En daar gaan we dan weer met de kunstkenners van nu. Ja, natuurlijk krachtige vrouwen. Die ook nog eens mannen te grazen nemen. Met hun hoofd afhakken bijvoorbeeld. En dit in allerlei schilderversies. Dat zou haar antwoord zijn op die verkrachting. Zou kunnen. Maar zelf heeft ze hierover nooit iets laten blijken.

In de expositie gaat de samensteller met die verkrachting wel heel ver. In een donkere ruimte is een bed uitgelicht en worden daarop en op de muren teksten geprojecteerd uit het juridisch verslag van het verkrachtingsproces. Met daarbij een vrouwenstem die ook nog eens Artemisia’s eigen bewoordingen declameert. Op een puur Italiaanse operamanier, een en al dramatiek, maar dan zonder muziek. Absurd.

wel heel interessant, het juridische verslag van het proces rond de verkrachting, in 1867 ontdekt in oude archieven in Rome

Zou ’t niet gewoon zo kunnen zijn dat Artemisia’s opdrachtgevers juist van háár een schilderij wilden? Eén van de zeer weinige vrouwelijke kunstenaars in die tijd, en ook nog een topper. Maar dan wel een schilderij met juist vrouwen als onderwerp? As ’t effe kon ook nog naakt? ’t Is maar een idee. Dat ik trouwens nog niet ben tegengekomen.

Artemisia, Annunciatie

Artemisia, De bekering van Maria Magdalena (1613-15)

Artemisia, Madonna met Kind (1616-18)

Artemisia, Portret van een dame met waaier (1622-25), mogelijk een zelfportret

aan het einde een videoshow over Artemisia in de privékapel van de Dogen van destijds

Maar hoe dan ook, alleen die expositie was de reis naar Genua al dubbel en dwars waard. En een betere kijk op het werk van pappie Orazio kreeg ik er gratis bij. Orazio die zelfs een paar jaar in Genua heeft gewerkt. Met daardoor werk van hem in bijvoorbeeld het Palazzo Spinola. Waar ik bij verrassing  ook nog mijn Middelburg en Zierikzee tegenkwam. Maar dat is een ander verhaal. Tot volgende week.

TOOS

Genua, zowel ‘La Superba’ als de ‘Niet-Zo-La-Superba’

kaart van Genua in 1572

Ruim twaalf jaar geleden liep ik er al eens een paar dagen rond te struinen. In Genua, oftewel La Superba. Een bijnaam die Genua aan de 14e eeuwse dichter Petrarca heeft te danken. Hier kom ik terug, was toen het idee. In januari was dat zover. Want een aantal maanden geleden las ik dat er in Genua een grote expositie kwam over Artemisia Gentileschi ( 1593-1653).Voor mij één van de grote kunstenaars uit de 17e eeuw. Bekijk deze aflevering van TOOS&ART van drie jaar geleden maar eens, dan snap je waarom.  

Artemisia, De onthoofding van Holofernes

En laat ik nou tijdens die tentoonstelling volgens planning in Nice zitten! Zonder auto, dat wel. Nemen we toch de trein naar La Superba? Vergeet ‘t! Een belachelijk dure mijl op zeven met door overstappen bijna een dag reizen voor een paar honderd kilometer. Waanzin. Wat dan? Hé, een bus misschien? Yes, makkie. Dus voor het eerst van ons leven reisden levensgezel en ik met Flixbus. Heel relaxed in drie uurtjes van Nice naar Genua. En omgekeerd ook.Totale kosten?  Saampies € 35 in totaal.

het Palazzo Ducale op een regenachtige dag

het nabijliggende Piazza De ferrari, maar dan op een zonnige dag 12 jaar geleden

Goed, La Superba dus. Een bijnaam die heel veel zegt. En met reden. Want er staan niet zomaar dik veertig Genuese palazzi op de Werelderfgoedlijst van de Unesco. Van de meer dan honderd die je overal door de oude stad heen vindt. Ooit toebehorend aan de superrijken. Aan het beperkte aantal families dat de oligarchenstaat van de Republiek Genua bestuurde. Allemaal  barokke pracht en praal. En dan heb ik ’t nog niet over die overvloed aan kerken. De rijkdom aan schilderijen, beelden, goud en zilver is eigenlijk beschamend overweldigend.

een van de vele, vele kamers in het Palazzo Reale

in het Palazzo Spinola

nog eens het Palazzo Reale

Want …… Loop je zo’n paleis of kerk uit en sla je willekeurig een hoek om, dan kom je ineens in een totaal andere wereld. Die van de caruggi,een donker en kronkelend labyrinth van vooral nauwe tot zeer nauwe steegjes met hoge gevels waar je binnen de korste keren verdwaald. Een wereld met een heel andere tak van sport in de kunst. Nou ja, kunst? Oké, soms wel. Maar in die steegjes stikt ’t van de slechte graffiti. Vooral van die zogenaamde tags waaraan niet veel kunstzinnigs valt te ontdekken.

de foto’s spreken voor zich

Genua, de grote havenstad van dus ook grote tegenstellingen. Superba tot Niet-Zo-Superba. Tegenstellingen die je ook terugvindt in de roman ‘La Superba’. Van Ilja Leonard Pfeijffer, één van onze populairste schrijvers, die er al een aantal jaren woont. Een boek dat in feite één grote fantasievolle ode is aan Genua. Een stad ‘van gerenommerde schrijvers en verlopen heren van stand tot arme Senegalese sloebers en flanerende hoeren’, om de achterflap van het boek maar even aan te halen.

Nu was ’t blijkbaar een beetje te koud voor die flanerende dames van een bepaalde reputatie. Maar bij ons vorige bezoek heb ik er wel een aantal gedetecteerd in die steegjes. Net zoals nu ook behoorlijk veel donkere Afrikaanse immigranten. Vrijwel allemaal jonge gasten. Waarvan menigeen, zo schatte ik in, met een gammele boot via het Italiaanse eiland Lampedusa uiteindelijk in Genua was beland. Zo’n drukke havenstad waar altijd wel iets te verdienen valt.

iets kunstzinniger graffiti op rolluiken

de achtergevel en tuin van het Palazzo Reale

en draai je je om dan heb je gelijk zicht op de haven van nu

in het Palazzo Reale in de gigantische Spiegelzaal

Antoon van Dijck, Kruisiging, in het Palazzo Reale

Arm, rijk en stinkend rijk schuurt in La Superba na al die eeuwen nog steeds tegen elkaar aan. Waarbij ooit het grote geld werd verdiend met uitgebreide handel over zee. Niet voor niets verbleven eeuwen geleden al heel veel Genuezen in die andere rijke havenstad Antwerpen. Of verbleven juist Vlaamse kunstenaars in Genua. Maar dat is een ander verhaal.

En ook niet zomaar vond je in Genua rijke banken. Die al vanaf begin 15e eeuw een steeds belangrijkere rol gingen spelen. In de loop van de 16e eeuw voeren bij wijze van spreken zelfs Spaanse schepen van de jaarlijkse zilvervloot vanuit de Amerika’s rechtstreeks door naar Genua. Met aan boort een leuke rente voor de vele leningen die vanuit La Superba werden verstrekt aan het Spaanse koningshuis. Dat daardoor de operaties in Amerika kon financieren. Onze eigenste opperkaper Piet Hein moest zo’n zilvervloot veroveren, de rijke Genuese  families deden dat slimmer. Die lieten als regerende elite, als leveranciers van telkens om de twee jaar een nieuwe Doge, een deel van die zilvervloot gewoon lekker naar zich toekomen.

de kathedraal van Genua

en het inwendige ervan

en dan om de hoek

Met als gevolg dus al die palazzi van de Spinola’s (nog steeds belangrijk in Genua en Italië), de Grimaldi’s (ja, die van Monaco), de Doria’s (met in Rome nog steeds een paleis waarin een van de grootste en duurste kunstcollecties ter wereld), de ….., ga maar door.

Hoe dan ook, een aantal van de palazzi is nu museum. Waar je je uitgebreid kunt verlustigen aan ontzettend veel kunst. Drie stuks heb ik op de bucketlijst bij dit tweede verblijf in Genua kunnen wegstrepen. Palazzo Spinola, Palazzo Ducale en Palazzo Reale. Op naar de rest. En mijn kunstheldin Artemisia?

in het Palazzo Ducale bij een grote affiche over de Artemisia expositie daar

Geduld! Tot volgende week.

TOOS

Vrouw & Macht, en Kunst natuurlijk, plus Artemisiaanse gedachte-experimenten

Yes, uiteindelijk toch nog gezien! Toen ie me in december door die plotsklapse, wat minder intelligente lockdown pijnlijk door de neus werd geboord, dacht ik: “Nou, tabee dan Artemesia. Dan maar niet naar die eerste grote expositie in Nederland over jou” . Maar de kunstgoden beschikten, godenzijdank, anders. Het Rijksmuseum Twenthe in Enschede bleek ‘Artemisia. Vrouw & Macht’ over Artemisia Gentileschi (1593-1653) te kunnen verlengen. Het overgrote deel van de vooral buitenlandse bruiklenen mocht blijven hangen. Tot 27 maart. Zodat ik vorige week helemaal blij rondliep tussen de olieverven van één van mijn schildersiconen. Over wie ik al wel eerder schreef. Zoals hier en hier. Toch maar even een superkorte samenvatting daarvan? Oké.

in één van de zalen van de expositie

Artemisia, zeer talentrijke dochter van de bekende kunstenaar Orazio Gentileschi uit Rome. Op 18-jarige leeftijd verkracht door een ateliermedewerker. Gevolg een voor haar bijzonder tragische rechtszaak daarover. Daarna vertrokken naar Florence. Achtereenvolgens ook ateliers in Genua, Rome, Londen, Napels. In combinatie met  een succesvolle carrière, zeer bijzonder voor een vrouw destijds. En tegenwoordig gezien als de powervrouw van de Italiaanse Barokperiode.

beroemd zelfportret van Artemisia

Met nu van mijn kant dus opnieuw een blog over haar. Zelfs in twee delen. Want teveel schrijfinspiratie, ook vanwege twee associatief opkomende Artemisiaanse gedachte-experimenten.

Het eerste. Stel nou, zo dacht ik,dat Artemisia vanuit een soortement kunstenaarshiernamaals de huidige aardse activiteiten rond haar schilderijen zou kunnen volgen. Belachelijk idee natuurlijk, dat geef ik direct toe. Maar het leuke van zo’n gedachte-experiment is dat niemand je tegenhoudt.

Zo zou Artemisia haar schilderijen nu niet alleen kunnen zien hangen in Enschede maar ook nog bij twee prestigieuze  groepsexposities. In Rome: ‘Caravaggio and Artemisia, The Challenge of Judith’. In Detroit: ‘By Her Hand: Artemisia Gentileschi and Women Artists in Italy, 1500–1800’. En ook nog een tentoonstelling in wording in Edinburgh. Waar het Hare Majesteit Elizabeth behaagt een piepklein deeltje van haar zeer omvangrijke Royal Collection te tonen. Waarin bovenstaand  zelfportret van Artemisia gecombineerd met o.a. Rembrandt en Rubens.

deel van de tentoonstelling in Rome

deel van de tentoonstelling in Detroit

Zou Artemisia vanuit haar kunstenaarshiernamaalshoekje al die activiteit glunderend gadeslaan?  Dat kan toch bijna niet anders. Welke kunstenaar zou geen vreugdehuppeltjes maken als je na zoveel eeuwen weer hot bent, heel erg hot zelfs. En als je oeuvre in de wereld zoveel aandacht krijgt.

Petje af trouwens voor de leiding van Rijksmuseum Twenthe.  Want er is daar een grote prestatie geleverd. Probeer als regionaal Nederlands museum van de kleine 60 schilderijen die vandaag de dag aan Artemisia worden toegeschreven er maar eens 14 bij elkaar te lenen. In een rijk geschakeerde vertegenwoordiging van de verschillende thema’s waarmee Artemisia  zich vaak seriematig bezig hield.

Artemisia, Jaël en Sisera

“Even kijken, heb ik die tentharing zo wel goed staan? Nee, toch nog maar een centimetertje hoger. Ja, zo is ’t beter. Huppakee, daar gaat ie!” Een verhaal uit het Oude Testament waarbij Jaël de vijandige legerleider Sisera uitnodigt voor een overvloedige maaltijd, wacht tot hij in slaap valt en dan een tentharing door zijn hersens jast. Interessant boek hoor, dat Oude Testament. Nog maar zo’n voor-het-slapen-gaan verhaaltje daaruit?

Artemisia, Judith en Holofernes,.Het echte schilderij kon jammer genoeg niet langer blijven hangen en werd vervangen door een , ook jammer genoeg, slechte kleurenfoto op linnen. Daarom hieronder een betere internetfoto van het echte werk

het afgesneden hoofd van Holofernes wat meer in detail

De rijke, joodse weduwe Judith weet, samen met haar dienstmaagd, de Babylonische generaal Holofernes, die haar stad belegert, te benaderen in zijn legertent, hem met haar vrouwelijke, verleidelijke charmes dronken te voeren en daarna te onthoofden.

Artemisia, Judith en de Ouderlingen

Deze over Susanna en de ouderlingen mag er ook best zijn. Opnieuw zo’n verhaal uit de Hebreeuwse bijbel. Waarin twee machtige, oude mannen de natuurlijk beeldschone maar wel getrouwde Susanna onder dwang willen verleiden. Wat zij natuurlijk weigert, ook al wordt ze ernstig bedreigt. Uiteindelijk worden de geilaards ter dood veroordeeld. Eind goed, al goed.

Maar niet helemaal voor Artemisia. Want je zult maar op 18-jarige leeftijd verkracht worden en daarna jezelf in een proces moeten verdedigen (zie de links bovenaan)! Hoewel succesvol tijdens haar leven zonk ze daarna weg in relatieve vergetelheid. Schilderijen van haar hand werden zelfs aan anderen toegeschreven. Mannen natuurlijk! Pas weer in de jaren 70 van de vorige eeuw werd ze, dankzij de opkomende tweede feministische golf, opnieuw op het kunstschild gehesen. Er ontstond namelijk hernieuwde aandacht voor door mannen uit de kunstgeschiedenis weggeschreven vrouwen.  Maar bij Artemisia speelde nog dat extra element van haar verkrachting een sterke rol. De feministische toe-eigening en het  gespiegologiseer begonnen. Nee, dat laatste is geen taalfout. Denk maar eens aan de trend van nu om het verleden  vooral te laten weerkaatsen in de spiegels van onze huidige normen en waarden. Vandaar een tweede gedachte-experiment.  Maar dan over zeven nachtjes slapen.

een zaal gewoon helemaal voor ons zelf, zalig!

Nu eerst allemaal als de donder voor 27 maart naar Enschede. Tot volgende week.

TOOS

Belofte maakt schuld

Als je iets belooft, moet je dat ook nakomen. Zo ben ik opgevoed en zo zit ik nog steeds in elkaar. Maar soms duurt het iets langer dan bedoeld  voor een belofte kan worden ingelost. Die waarop ik hier doel, stamt van begin oktober van vorig jaar. In mijn blog schreef ik toen over een bezoek aan Genua, een heel verrassende stad. Ik gaf aan van dat bezoek een fotoboek te gaan maken en dat ook hier te publiceren. En dan komt er natuurlijk weer van alles tussen. Maar het is er nu dus!

De komende paar weken kan het bekeken worden via de verkorte link http://bit.ly/VDIa49 . Die opent een pagina waarop de volgende toegangscode moet worden ingevuld:  3RW8G5 . Klikken op “verder”, op de volgende pagina nog eens klikken op “fotoboek bekijken” en je bent er. Sneller kan ik het niet maken, dat ligt aan de software van PostNL.

Overigens is het wel interessant in dit verband dat ik vorige week schreef over Marseille, Culturele Hoofdstad van Europa in 2013. Want Genua was dat, samen met Lille, in 2004. Ik hoop dat Marseille er meer uitsleept voor de toekomst dan Genua deed. Ze hebben daar nu wel een aantal prachtig opgeknapte paleizen die als musea dienst doen en een havenboulevard waaraan destijds het nodige is gedaan. Maar dan houdt ’t op. Je merkt er eigenlijk weinig meer van dat ze Culturele Hoofdstad waren.

Lille heeft dat toch anders aangepakt. Daar zie je langs de autoroute nog steeds een heel groot bord staan waarin herinnert wordt aan 2004. Ook vinden er nog steeds grootse kunstmanifestaties plaats die hun oorsprong vinden in dat jaar. Maar het voert iets te ver daar nu op in te gaan.

Bekijk in ieder geval maar mijn foto’s van Genua om te zien waarom ik het toch een heel aantrekkelijke en verrassende stad vind. Een paar van die plaatjes heb ik er hier al vast tussendoor gestrooid. Tot volgende week.

TOOS

www.toos.biz

www.toosvanholstein.nl

YouTube  http://bit.ly/ij4Pag

Sint Nicolaas

Lang geleden leerden we op school bij de Nederlandse geschiedenis dat de Batavieren een paar duizend jaar geleden via de Rijn ons land binnen kwamen. Het zij zo. Maar dat Sint Nicolaas, onze enige algemeen aanvaarde kerkvader, vorige week via de Maas ons land binnenkwam bij die grote havenstad Roermond? Nee, dat had ik nooit kunnen bedenken. Maar goed, ook dat zij zo. Hij voelde zich waarschijnlijk wel direct thuis, daar in Roermond. Want ze hebben er ten slotte nog steeds hun eigen bisschop.

Door die intocht van Sinterklaas moest ik denken aan Jacques de Voragine. Vermoedelijk heel weinig Nederlanders zullen die associatie hebben gehad. Dus is het, denk ik, wel goed dat even uit te leggen. Galerie Qvadrige in Nice waarmee ik al jarenlang samenwerk, geeft in delen de zogenaamde Legenda Aurea (La Légende Dorée, De Gouden Legende) uit. Dat is een beroemd middeleeuws boek waarin heel veel heiligenlevens beschreven staan. Het werd in de 13de eeuw geschreven door, je raadt ’t al, die Jacques de Voragine, een Italiaanse monnik die later nog aartsbisschop van Genua werd. Voor Qvadrige heb ik een paar van die heiligenlevens geïllustreerd met steendrukken. Zie de foto’s. En, je raadt ’t alweer, daarbij zat ook Saint Nicolas, onze eigenste Sinterklaas. Vandaar dus die associatie.

Voor die steendrukken heb ik me natuurlijk verdiept in het leven van bisschop Nicolaos van het Turkse Myra. Die man kon er wat van! In de schoenen van de drie dochters van een arme man wierp hij buidels met goud zonder zelf aanwezig te zijn. Zo hoefden die meisjes niet verkocht te worden als slavinnen. Drie vermoorde studenten die, in stukken gesneden, in pekelvleesvaten waren verstopt, wekte hij weer tot leven. Een moeder vergat door de inwijdingsdienst van Nicolaos tot bisschop dat ze haar baby voor een wasbeurt in een tobbe water op het vuur had achtergelaten. Maar onze nieuwe bisschop zorgde er natuurlijk voor dat het water niet aan de kook raakte en gewoon lauw bleef. Zulke mooie sprookjesverhalen leveren vanzelfsprekend wel inspiratie op.

Ook door die aankomst van Sinterklaas bedacht ik me dat ’t wel interessant is om die vier steendrukken tijdens de komende Kunst en Cultuurroute te tonen. In Middelburg dus, op zondag 2 december in mijn atelier aan de Korendijk 56. Tot volgende week.

 TOOS

www.toos.biz

www.toosvanholstein.nl

YouTube  http://bit.ly/ij4Pag

Genua, een onverwachte verrassing

Genua? Hoezo? Nou, ik verbleef toch voor een langere periode in mijn atelier in Nice vanwege mijn expositie daar. En in het verleden was ik op de autostrada altijd de afslag Genua voorbij gereden als ik vanuit Nice naar “ergens” in Italië ging. Genua, dat was zo’n drukke havenstad die je hoog vanaf de kustweg daar ergens in de diepte zag liggen met van die opvallend grote hijskranen. Wat zou je daar nu moeten doen?

Tot ik me eens wat meer in de geschiedenis van die stad ging verdiepen. Toen werd al heel snel duidelijk dat ik daar wel wat moest doen. Als stadskern de grote middeleeuwse stad, één van de grootste van Europa. Een indrukwekkende oude kathedraal, zoals je ze ook vindt in Milaan of Siena. Prachtige 17^de en 18^de eeuwse paleizen, daar neergezet door zo’n honderd gigantisch rijke families die al eeuwen de macht in Genua verdeelden.

Vanaf de 12^de eeuw hadden ze daar hun geld al verdiend met handel op en rond de Middellandse Zee, Venetië hadden ze zelfs overschaduwd. Later hadden ze ook nog allerlei trucs bedacht om met alleen geld nog veel meer geld te verdienen. Een soort voorlopers van de huidige bankgraaiers dus. Al met al een heel interessante geschiedenis dus, die zich heeft vertaald in een zeer levendige stad vol culturele verrassingen. Die paleizen zijn inderdaad prachtig. Zelfs één met een spiegelzaal die het kleine broertje is van die in Versailles. En ze hangen en staan ook nog eens een keer vol met grote collecties kunst. Onze 17^de eeuwse Antwerpse portretschilder Anthony van Dijck heeft er aardig wat beleg op zijn boterham verdiend. Overigens hingen er nog meer Vlamingen naast natuurlijk heel veel Italianen. Niet de absolute top maar wel indrukwekkend.

Genua bruist en biedt veel. We hebben er drie dagen doorgebracht en dat was te kort. Maar wel konden we nog een bezoek brengen aan zeer bijzondere plek, de Cimitero Staglieno. Sinds de 19de eeuw een gigantisch grote begraafplaats die vol staat met allerlei tombes, versierd met levensgrote beelden die eeuwigdurende smart moeten uitbeelden. Een prachtige trekpleister en nog heerlijk rustig ook.

Als ik tijd heb, ga ik beslist een fotoboek van Genua maken met daarin flink wat pagina’s van die begraafplaatsbeelden. Ik geef wel een seintje als het klaar is en op internet staat. Tot volgende week

TOOS.

www.toos.biz

www.toosvanholstein.nl

YouTube  http://bit.ly/ij4Pag